بررسي تغييرات عناصر غذايي، مقدار روغن و پروتئين در بذور سوياي (L. Glycine max) توليد شده در خاك داراي نانوذرات اكسيد مس

Investigation of nutrient changes, oil and protein content in soybean seeds (Glycine max L.) produced in soil containing copper oxide nanoparticles.

درك انتقال نانوذرات از خاك به گياهان به ‌عنوان يكي از مهم‌ترين اجزاي اكوسيستم‎ها داراي اهميت ويژه‌اي براي ارزيابي سميت نانوذرات و اثرات ميان نسلي آنها است. در مطالعه حاضر، اثر بالقوه سه اندازه مختلف (۲۵، ۵۰ و ۲۵۰ نانومتر) نانوذرات اكسيد مس در غلظت‌هاي متفاوت (صفر، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۵۰۰ ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك) در مقايسه با يون‌هاي مس (Cu2+) بر كيفيت بذور سوياي كشت شده در خاك بررسي شد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. در اين آزمايش كلريد مس (CuCl2) به عنوان تركيب يوني (شاهد مثبت) استفاده شد و عدم افزودن نانوذره به خاك به ‌عنوان شاهد منفي در نظر گرفته شد. نتايج كاهش وابسته به اندازه ذره و غلظت را هنگام قرار گرفتن در معرض نانوذرات اكسيد مس بر مقدار روغن و پروتئين و غلظت نيتروژن، فسفر و پتاسيم بذر سويا نشان داد، و اثرات نانوذره اكسيد مس ۲۵ نانومتر در مقايسه با اندازه هاي بزرگتر CuO-NPs و يون‌هاي Cu2+ در اكثر غلظت‌هاي مورد آزمايش به طور قابل توجهي بيشتر بود. در حاليكه با افزايش غلظت، ميزان مس موجود در بذر سويا براي كليه تركيبات مس به طور معني‌داري افزايش يافت، و تيمار ۵۰۰ ميلي‌گرم بر كيلوگرم نانوذره اكسيد مس ۲۵ نانومتر موجب افزايش ۲ برابري مقدار مس بذر نسبت به شاهد گرديد. علاوه بر اين، تعداد واكوئل‌هاي ذخيره كننده پروتئين در جنين بذر گياهان تحت تأثير نانوذرات اكسيد مس در مقايسه با شاهد تغييري نشان نداد، اما اندازه آن‌ها در مقايسه با شاهد افزايش و ساختار آن‌ها مختل گرديد. همچنين، تعداد اجسام روغني كاهش يافت كه در نهايت منجر به كاهش محتواي روغن و پروتئين بذر گرديد. كاهش ميزان عناصر غذايي، روغن و پروتئين در بذور سويا نشان دهنده پتانسيل سميت نانوذرات اكسيد مس و كاهش كيفيت بذور توليد شده مي‌باشد.