بررسي صفات تشخيصي بذر در برخي گونه هاي بومادران

Studying diagnostic features of seeds in some Achillea species

بومادران با نام علمي Achillea گياهي از تيره آفتاب گردان با اثرات دارويي شناخته شده اي در جهان است كه با 19 گونه در ايران شناسايي مي شود. لازم به ذكر است كه از اين تعداد 7 گونه بومزاد هستند. وضعيت ريخت شناسي و ريز ريخت شناسي بذر گونه هاي بومادران در ايران تاكنون مورد بررسي واقع نشده است هر چند خصوصيات بذر و فندقه در اين گياهان داراي ارزش تشخيصي است. در اين پژوهش با جمع آوري واحدهاي جمعيتي از 5 گونه از اين جنس در ايران، ارزش افتراقي اين نوع صفات جهت تشخيص و تفكيك گونه هاي اين گياه دارويي ارزيابي شده است. در اعضاي تيره آفتاب گردان ميوه فندقه غالبا باريك و كشيده‌اي با تعدادي رگه يا باله و جقه است. كاهك، تاج مانند يا گوشك دار مورب، بر روي اين نوع ميوه ها غالبا حضور دارد. در اين بررسي از ميكروسكوپ الكتروني نگاره و استريوميكروسكوپ نوري جهت ارزيابي شكل و تزئينات سطحي بذر استفاده شد. وضعيت راس و كرك كاهك و رنگ و شكل بذر و ديواره ياخته هاي بشره اي آن و شكل نوك بذر و لومن هاي تزئينات سطحي مورد ارزيابي واقع شد. همچنين طول و عرض بذر و نسبت طول به عرض بذر در صفات كمّي اندازه گيري شد. از روشهاي آماري چند متغيره مشتمل بر تجزيه به عاملها براي مشخص ساختن صفات داراي همبستگي بيشتر با تنوع موجود در گونه هاي مورد بررسي استفاده شد. صفاتي چون شكل فندقه، طول بذر، عرض بذر، رنگ بذر و نسبت طول به عرض بذر و شكل نوك بذر و وضعيت ديواره ياخته بشره بيشترين ارزش افتراقي را نشان دادند. نتايج حاصل از بررسي ريزريخت شناسي بذر مشخص ساخت كه در تفكيك بهتر گونه هاي بومادران كارآمد هستند. با توجه به ارزش دارويي گونه هاي بومادران صفات بذر در تفكيك گونه هاي داراي شباهت ريختي كارآيي نشان مي‌دهد.