كليدواژه :
اكوتوريسم , اسپاي ماسه , گردشگري تندرستي , ماسه درماني , ريگ لوت
چكيده فارسي :
مقدمه: پهنه‌هاي ماسه‌اي يكي از مهمترين اسپاهاي طبيعت درماني در مناطق خشك و نيمه‌خشك هستند كه خاصيت شفابخشي آنها و تاثيرشان در ارتقا سلامت انسان پيشتر به صورت تجربي و در زمان حال توسط پژوهشهاي متعدد تاييد شده است. لذا با شناساي فضايي و معرفي مكانهايي كه داراي چنين قابليتي هستند مي‌توان گام بزرگي در راستاي توسعه پايدار اكوتوريسم و گردشگري سلامت برداشت. چاله لوت نيز به واسطه پهنه ماسه‌اي به وسعت 772/9077 كيلومترمربع داراي چنين پتانسلي است. لذا پژوهش حاضر پهنه‌هايي از چاله لوت را كه به واسطه وجود ميدان‌هاي ماسه‌اي و تمهيدات گردشگري (راه‌هاي دسترسي و مراكز خدماتي) قابليت ماسه‌درماني دارند، توان‌سنجي و تحليل مكاني كرده است. داده و روش: پژوهش حاضر در دو بخش مكمل يكديگر انجام شد، در بخش نخست كه از نوع مروري است با استناد به نتايج و يافته هاي مطالعات و پژوهشهاي پيشين به واكاوي فرسايش بادي و تبيين مباني نظري، روشها و خواص ماسه درماني پرداخته است. در بخش دوم اجرايي پژوهش كه از نوع كاربردي است، پهنه هاي بالقوه اسپاهاي ماسه درماني در محدوده چاله لوت بررسي و شناسايي گرديد. اين فرايند از طريق تحليل ها مكاني و با استفاده از داده هاي تصاوير ماهواره اي و نرم افزار ArcGIS انجام شد. يافته‌ها: نتايج بيان مي‌دارد كه ريگزارها از جريان باد و بستر طبيعت نشأت مي‌گيرند و خاصيت درماني آنها منشعب از انرژي خورشيد، نيروي فشارشي ذرات ماسه، افزايش سوخت و ساز بدن، ايجاد تعريق و تخليه ذهن است. بر اين مبنا مهمترين روش‌هاي ماسه درماني در طبيعت را مي‌توان در قالب حمام ماسه، ماسه نوردي و ماسه بازي طبقه‌بندي نمود. نتايج حاصل از پهنه‌بندي نشان داد وسعتي در حدود 95/1492 كيلومترمربع (46/16 درصد) از ميدان ماسه‌اي لوت داراي حداكثر تناسب ارضي براي ماسه درماني است كه در قالب دو پهنه‌ي اصلي عمدتاً در حواشي شمال، شرق و جنوب ريگزار گستردگي دارند. نتيجه‌گيري: تبيين اين پهنه‌هاي تناسب ارضي در قالب نقشه مبين نخستين گام برنامه‌ريزي مكاني در جهت رشد و توسعه پايدار طبيعت‌گردي در چارچوب ايجاد اسپاي طبيعت درماني است و مي‌تواند سند علمي براي مديران و برنامه‌ريزان و نقشه راهي براي گردشگران مبتني بر طبيعت باشد.
چكيده لاتين :
Introduction: Sand fields are one of the most important naturopathy spas in arid and semi-arid regions, whose healing properties and their effect on improving human health have been experimentally confirmed in the past and currently by numerous researches. Therefore, by identifying the space and introducing the places that have such ability, a big step can be taken in the direction of sustainable development of ecotourism and health tourism. Lut Playa also has such a potential due to its sand area of 9077.772 square kilometers. Therefore, the current research has evaluated and spatially analyzed areas of Lut Erg, which are capable of sand therapy due to the presence of sand fields and tourism arrangements (access roads and tourism service centers). Data and method: The present research was conducted in two complementary parts, in the first part, which is a review, based on the results and findings of previous studies, it analyzed the wind erosion and explained the theoretical foundations, methods and properties of sand treatment. In the second implementation part of the research, which is of an applied type, the potential areas of sand therapy spas were investigated and identified in Lut Erg. This process was done through spatial analysis using satellite image data and ArcGIS software. Results: The results show that the sand dunes originate from the wind currents and the bed of nature, and their therapeutic properties are derived from the sun s energy, the compressive force of sand particles, increasing the body s metabolism, creating perspiration and emptying the mind. Based on this, the most important methods of sand therapy in nature can be classified in the form of sand bath, sand climbing and sand play. The results of the zoning showed that an area of about 1492.95 square kilometers (16.46%) of the Lut sand field has the maximum land suitability for sand treatment, which are spread in the form of two main areas, mainly in the north, east and south edges of the sand field. Conclusion: The explanation of these land suitability zones in the form of a map shows the first step of spatial planning in the direction of sustainable growth and development of nature tourism in the framework of creating a nature spa and can be a scientific document for managers and planners and a road map for nature-based tourists.
