كاربرد اصطلاحات حقوقي و قضايي خاص در ادب كهن پارسي

ادبيات به عنوان يكي ار مهم ترين عناصر تشكيل دهنده فرهنگ جامعه بسان آيينه اي، هرچند نه تمام-نما، مي تواند در خدمت انعكاس زواياي تاريك تاريخ يك جامعه باشد، آنجا كه تاريخ از صراحت گويي باز مي ماند، ادبيات به مثابه يك ساروج اجتماعي در پرده مصونيت رمز و ايهام، نقش بازگويي، نهفته ها و نگفته هاي تاريخ جوامع را عهده دار مي شود. از سوي ديگر، نظام قضايي و حقوفي نيز يكي از نهادهاي همان ساروج اجتماعي است كه از آغاز ايجاد تمدن بشر در جوامع انساني باعث قوام و تعادل زندگي اجتماعي گشته است. در ادبيات منظوم و منثور پارسي اصطلاحات حقوقي و قضايي چون كاغذين جامه، عَلَم داد، زنجير عدالت، محتسب، مُزكّي، مُعدّل و ... بارها به كار رفته است. از آنجا كه بسياري از اين واژه ها، اصطلاحات قضايي و حقوقي خاصي است كه شايد در ديگر زبان ها و بالطبع در جوامع ديگر، كاربرد و در نتيجه معادل نداشته باشد، توضيح و پيشينه كاربرد و موضوعات آن ها ضروري مي نمايد. اين جستار به روش توصيفي- تحليلي و به شيوه كتابخانه اي به معرفي و تعريف اين واژگان خاص حقوقي و قضايي در متون كهن ادبي مي پردازد تا از رهگذر اين پژوهش، كاربرد و اهميت قضا، حقوق، نقش دادگري و عدالت خواهي در نزد گذشتگان اين مرز و بوم كهن از طريق سنت موروث ادبي، نمايان شود.