ابن هيثم به روايت امبرتو اكو

امبرتو اكو يكي از نامدارترين محققان و انديشمندان تاريخ معاصر است. آثار مختلف او در حوزة نظري به ويژه در عرصة زيبايي‌شناسي قرون وسطي و نيز رمان، به چند زبان ترجمه و در جهان با استقبال كم‌نظيري روبرو شده است. يكي از آثار مهم و مشهور او نام گل سرخ است كه رماني در باب رويدادهاي قرون وسطي است. وي در دو جاي اين كتاب از ابن هيثم با عنوان «الهازن» نام مي‌برد و نوع روايتش نشان مي‌دهد نسبت به آثار ابن‌هيثم و قدرت علمي او توجه و تأملي عميق دارد. در يك‌جاي اين كتاب، اثري از ابن‌هيثم را بدون آن‌كه نامي از آن ببرد گنجينه‌اي مي‌داند (ص 474) و در جاي ديگر ابن‌هيثم را نويسنده اثري با عنوان تصاوير يا صور مي‌داند كه در آن «با در نظر گرفتن اصول هندسي دربارة قدرت و ارزش آينه‌ها به تفصيل سخن گفته است»(ص 260) و اين جمله او البته پس از اين اعتراف به قدرت علمي مسلمانان است: «بايد رساله‌ايي درباره آينه‌ها بخواني، هم‌چنان كه خالق كتابخانه مسلمانان مي‌باشند بهترين كتب درباره آينه هم به وسيله مسلمانان نوشته شده است.» (همان) اما اكو كه در حوزة زيبايي‌شناسي نامي بسيار آشنا و معتبر است چون به بحث در باب مهم‌ترين جريانات زيبايي‌شناسي قرون وسطي مي‌رسد. متأسفانه با عدم رجوع به متن اصلي المناظر ابن‌هيثم، دستاوردهاي علمي بي‌نظير ابن‌هيثم در باب زيبايي‌شناسي را از آن مترجم كتاب ابن‌هيثم يعني ويتلوي لهستاني مي‌داند و نه ابن‌هيثم. اين مقاله با بررسي آن‌چه اكو به ويتلو نسبت مي‌دهد در تطبيق با متن اصلي المناظر، اين خطاي اكو و در اصل سرقت ادبي ويتلو را مورد بحث نقادانه قرار مي‌دهد. ‌