بررسي اثر ارتفاع بر برخي خصوصيات مورفولوژيكي گياه زولنگ (Eryngium campestre) در استان مازندران

Investigating the effect of altitude on some morphological characteristics of Eryngium campestre in Mazandaran province

زولنگ (Eryngium campestre) گياهي چندساله و خاردار از تيره چتريان است كه با پراكندگي در شمال ايران، در مناطق جلگه‌اي از رامسر تا گلوگاه و ارتفاعات مياني البرز درشيب‌هاي شمالي قابل رشد است. اين گياه داراي مواد مؤثره‌اي نظير ساپونين‌هاي تري‌ترپن، استيلن، ترانس-بتا-فارنسن و فلاونوئيد است كه در طب سنتي به‌عنوان محرك، مدر و اشتهاآور شناخته‌شده است. در اين تحقيق كه در استان مازندران انجام شد، اثر ارتفاعات ۱۲ و ۳۲۰ متري از سطح دريا در شهرستان بابل و ۰ و ۱۷۰۰ متري در شهرستان آمل بر برخي صفات مورفولوژيكي اين گياه موردبررسي قرار گرفت. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، ميان دو ارتفاع ۰ آمل و ۱۲ بابل تفاوت معني‌داري در هيچ‌يك از صفات بررسي‌شده در اين پژوهش مشاهده نشد. در دو صفت تعداد برگ و طول ريشه اختلاف معني‌داري در ارتفاعات مختلف بررسي‌شده در اين پژوهش وجود نداشت اما در سه صفت ديگر يعني طول برگ، قطر ساقه و كانوپي تفاوت معني‌دار در سطح ۱ درصد مشاهده شد. در صفت قطر ساقه كمترين قطر مربوط به بالاترين ارتفاع جمع‌آوري يعني ارتفاع ۱۷۰۰ بود و سه ارتفاع ۰ آمل، ۱۲ بابل و ۳۲۰ بابل اختلاف معني‌داري در اين صفت نداشتند. به‌علاوه در دو ارتفاع پايين‌دست يعني ارتفاع ۰ و ۱۲، بيشترين طول برگ و كانوپي مشاهده شد و پس‌ازاين دو ارتفاع، ارتفاع ۳۲۰ بابل قرار داشت. كمترين ميزان اين دو صفت نيز در ارتفاع ۱۷۰۰ آمل به ثبت رسيد.

Eryngium campestre is a perennial and thorny plant of the Apiaceae family that can be grown in the north of Iran, in the plains from Ramsar to Gulgah and the middle heights of Alborz on the northern slopes. This plant has effective substances such as triterpene saponins, acetylene, trans-beta-farensene and flavonoids, which are known as stimulants, diuretics and appetite suppressants in traditional medicine. In this research, which was conducted in Mazandaran province, the effect of altitudes of 12 and 320 meters above sea level in Babol city and 0 and 1700 meters in Amol city on some morphological traits of this plant was examined. Based on the obtained results, there was no significant difference in any of the traits investigated in this research between two heights of 0 in Amol and 12 in Babol. There was no significant difference in the two traits of leaf number and root length at different heights investigated in this research, but in the other three traits, namely leaf length, stem diameter and canopy, a significant difference was observed at the 1% level. In the trait of stem diameter, the lowest diameter was related to the highest collection height, i.e. 1700 height, and the three heights of 0 in Amol, 12 in Babol and 320 in Babol did not have significant differences in this trait. In addition, the maximum length of leaves and canopy was observed in the two downstream heights, i.e., height 0 and 12, and after these two heights, the height of 320 Babol was located. The lowest amount of these two traits was recorded at the height of 1700 Amol.