كاربرد روشهاي تقاطع معادلات ايزوتوپي و PCA در مديريت آب بندهاي شمال ايران

به منظور انتخاب استراتژی مدیریتی مناسب در راستای افزایش كمی و كیفی آب در آببندهای شمال ایران، 31 تالاب مختلف در منطقه انتخاب گردیده و روشهای تقاطع معادلات ایزوتوپی و آزمون تجزیه به مولفههای اصلی ) PCA ( بر روی آنان آزمون گردید. نمونهبرداری از آب تالاب، آب زیرزمینی و باران در طول سالهای 1391 1391 انجام شد. نسبت ایزوتوپی اكسیژن 18 و هیدروژن 2 با استفاده از دستگاه اسپكترومتر جرمی - نسبت ایزوتوپی آژانس بین المللی انرژی اتمی اندازهگیری شد. برخی از شاخصهای آلودگی در نمونه های خاك و رسوب تالاب نیز اندازهگیری شد. برای گروهبندی تالابها از دو روش مجزا )تداخل خطو ایزوتوپی و آزمون تجزیه به مولفههای اصلی( استفاده شد. داده ها تایید كرد كه آبگیرهای 24 و 26 در بهار تشابه بیشتری با الگوی ایزوتوپی باران محلی دارند. این گروه از تالابها در عرض جغرافیایی ،21 ،21 ،19 ،18 ،17 ،15 ،11 ، شماره 6 بالاتر قرار داشتند و تولید كشاورزی غالب نیز در منطقه برنج و چای بوده است. با توجه به مصرف زیاد آب بواسطه كشت گیاهان، آبهای زیرزمینی به این حوضچهها پمپاژ شده و در نتیجه تركیب ایزوتوپی این تالابها تغییر نموده و سبكتر گردیده است. با توجه به مدل آماری PCA ، همبستگی منفی بین غلظت نمكهای محلول در این تالابها ثبت شده است. مدل آماری PCA نشان میدهد كه شش حوضچه با یون های آمونیوم، نیترات و فسفر آلوده شدند. مقایسه شیمیایی بین خاك بالادست و رسوب تالاب نشان میدهد پارهای از عناصر از اراضی بالا دست به این حوضچهها انتقال یافته است. مطالعات محلی جنبش آلودگی فاضلابهای شهری را به این حوضچهها تایید نموده است. دادهها نشان میدهد سطح بالایی از نمكهای محلول در این حوضچه ها وجود دارد. به نظر میرسد تجمع آلایندهها، باعق رشد سریع آزولا در این حوضچه ها شده و در نتیجه كاهش تبخیر آب از سطح استخر و فرآیند غنیسازی ایزوتوپ سنگین كاهش یافته است. به نظر میرسد ممانعت از ورود فاضلاب شهری به این تالاب ها و انحراف پساب مزارع بالادست )توسط كانال( از استراتژیهای موثر برای بهبود كیفیت آب در این حوضچه ها به شمار رود.