واكاوي رابطۀ دين، فرهنگ و تمدن

دين، تمدن، فرهنگ سه موضوع بزرگ و مهم انساني است و پيشينه اي به درازي تاريخ بشر دارد. رابطۀ اين سه مفهوم با يكديگر چگونه است و چه نسبتي بين اين سه مفهوم وجود دارد؟ اين پرسش اصلي تحقيق است و همواره از طرف جامعه شناسان ديني مطرح شده، و پاسخ ها، ديدگاه ها و مواضع گوناگوني از سوي آنان ارائه شده است. هدف از اين پژوهش، تبيين چگونگي ارتباط بين دين، تمدن و فرهنگ است؛ روش پژوهش در اين تحقيق، «روش تبييني- تحليلي» است؛ به اين معني، در گام اول به تبيين اين سه مفهوم، و سپس در گام دوم، به تحليل ارتباط و نسبت اين سه مفهوم پرداخته، و در نهايت دريافته است دين در ايجاد تمدن و فرهنگ، نقش اساسي و بنيادي داشته، و زمينه ها، بسترها و عناصر تمدن سازي و فرهنگ از قبيل «جامعه سازي، حكومت سازي، عقل گرايي، علم گرايي، قانون گرايي، امنيت و عدالت گرايي، معنويت گرايي، جامع گرايي، جهان گرايي، اخلاق گرايي و توسعۀ اقتصادي» را در دو حوزۀ معنوي و مادي فراهم ساخته، و در اختيار بشر گذاشته، و كمك شاياني در طول تاريخ براي شكل گيري و توليد تمدن و فرهنگ به انسان كمك كرده و خدمات ارزندۀ فراواني به جامعۀ انساني انجام داده است. كليدواژه ها: دين، تمدن، فرهنگ، معنويت، عقلانيت، توسعۀ اقتصادي، تمدن سازي.