بررسي فضايل اخلاقي در ديوان ملا محسن فيض كاشاني

گزاره هاي اخلاقي يكي از مفاهيم والاي انساني محسوب ميشود و از آنجا كه ادبيات ابزاري براي بازنمايي مقولات مرتبط با نوع بشر است ، شاهد بازتاب گسترده مفاهيم اخلاقي در متون ادبي بوده ايم از ديرباز تاكنون شعرا و نويسندگان فراواني اين مفاهيم اخلاقي و انساني را در شعر و نثر خود بكار برده اند و اشعار خود را با اين مفاهيم مزّين و متبرك نموده اند به خصوص شاعران عارف و متصوف با استفاده از ابزارهاي گوناگون از زمان سنايي تا قرون اخير مهمترين افكار اندرزي خود را بازگو كرده اند از ميان شاعران عارف و متصوف فيض كاشاني از شعرايي است كه در آينه غزليات عرفاني و پر شور خود از مفاهيم اخلاقي سخن گفته است. دوره هاي مختلف زندگي فيض كاشاني از جمله تولّد او در خانواده اي فقيه، دانشمند، اهل علم و ادب و پس از آن آشنايي اش با ملّاصدراي شيرازي و همچنين قرار گرفتن ايشان در سده ي يازدهم كه دوره غلبه تشيع در ايران است، باعث شده تا شخصيت فيض، يك شخصيت چند جانبه گردد. فيض كاشاني عمر خود را صرف تعليم، تدريس و تأليف كرد.هدف فيض كاشاني از سرودن شعر، از يك سو آموزش و تذكّر به مردم است و از سوي ديگر تذكر و يادآوري و بيدارسازي خويش مي باشد. البتّه اين بدان معنا نيست كه شعر ايشان از نظرِ ساختار ضعيف و تنها مفاهيمِ دروني آن قابل توجه است؛ بلكه ايشان همانند حافظ شيرازي در عينِ توجه به معنا و محتوا به ظاهرِ اشعار نيز توجه داشته است. فيض در درجه اول يك فرد مجهتد و حكيم توانا و مرجع ديني مسلمانان بوده است و او يك شاعر حرفه اي نبوده و همچنين او اراده بر اين نداشت كه از نظر شعري به پاي بزرگاني چون حافظ و مولوي برسد و يا در اين فن خبره شود او در واقع مي خواست كه آثار ذوقي و دريافت هاي عرفاني خود را در كنار آثار فقهي و كلامي و روايي خود برجاي بگذارد. فيض، اخلاق و تربيت اخلاقي را از مهمترين ساحت هاي تربيت به شمار مي آورد.