بررسي تاثير رويكرد فراگير در طراحي مكان سوم بر نحوه استفاده مردم از آن

investigating the impact of inclusive approach in designing the third place on how people use it

بيان مسئله : از اصلي ترين اهداف جامعه بشري امروز تامين نيازهاي اجتماعي انسان در فضاي شهري است ، ساخت و طراحي مكان هايي كه مردم بتوانند بعد از يك روز پرتنش در آن احساس آرامش ، اعتماد ، منزلت و تعلق كرده و كمي از استرس ها رهايي يابند امري ضروري است ، همچنين طراحي فضا به طوري كه همه اقشار جامعه با هر جنس و سن و قشر و توان جسمي بتوانند از آن استفاده كنند اهميت اين موضوع را چند برابر كرده است ، همانطور كه در انديشه هاي اسلامي نيز عدالت بسيار سفارش شده و توجه به تعداد قابل توجه معلولين جسمي – حركتي و همچنين روند رو به پيري جمعيت در جامعه كنوني بهترين پاسخ به اين نياز طراحي مكان سوم هايي با مشخصات فراگير در مراكز شهرها همراه با امكانات رفاهي متنوع و به روز مي باشد. فرضيه و پرسش هاي پژوهش : به نظر مي رسد همبستگي مثبت بين فراگيري محيط و رضايت و حضور پذيري عموم شهروندان در مكان سوم استوار است. طراحي فراگير خصوصيات ، ويژگي ها و اصولي دارد كه آن را از طراحي معمولي متمايز مي كند. با طراحي مناسب و بهينه ، مي توان فضاهاي شهري را براي همه اقشار قابل دسترسي كرد و آن فضاها امكان انطباق با نياز هاي افراد با هر نوع ناتواني حركتي ، هر سن و يا هر وضعيت جسمي را مي يابد. همچنين به نظر مي رسد مكان سوم فراگير با طراحي مناسب و سازگار با افراد ناتوان به نياز هاي آنان پاسخ مي دهد و با افزايش استقلال فيزيكي آنها از نيازمندي ايشان به كمك ديگران مي كاهد. حال اين سوال كليدي مطرح است كه چگونه مي توان ويژگي هاي فراگير را در طراحي يك مكان سوم به منصه ي ظهور رساند و همچنين ايجاد فضاهاي عمومي با استفاده از ويژگي هاي فراگير تا چه ميزان ميتواند بركيفيت فضاهاي مورد نياز معلولين تاثير مثبت بگذارد. هدف : با توجه به اينكه هر مكاني مي تواند به طور موقت يا دائمي به واسطه طراحي و ويژگي هاي مكان، تبديل به يك مكان سوم شود، چند مشخصه اصلي براي مكان هاي سوم فراگير وجود دارد كه منجر به تعامل فعال اجتماعي همه افراد جامعه را در اين مكان ها مي شود ؛ اين شاخصه ها مي توانند شناسايي شده و در جهت اجرا، برنامه ريزي گردند. بنابراين اين مقاله با هدف شناسايي معيار هايي براي طراحي يك مكان سوم با رويكرد فراگير و ويژگي هاي آن است كه قابليت اعمال در معماري فضاهاي شهري را داشته باشد و امكان مشاركت حداكثري و حضور افراد را فراهم سازد مي باشد. روش تحقيق : روش تحقيق در اين پژوهش ، از نظر هدف كاربردي و از نظر ماهيت توصيفي تحليلي مي باشد. با توجه به موضوع و هدف پژوهش حاضر از روش تجزيه و تحليل كيفي استفاده شده است. به منظور رسيدن به اهداف پژوهش ، ابتدا از طريق مطالعات نظري و جمع آوري داده هاي كتابخانه اي به شناخت ويژگي ها و محدوديت هاي حركتي طيف هاي مختلف جامعه و نيز بررسي اصول كالبدي و غير كالبدي مفهوم طراحي فراگير پرداخته شده است و مفاهيم اصلي مورد بررسي قرار گرفته ، سپس از طريق ايجاد ارتباط بين مفاهيم مطرح شده چهارچوبي مفهومي جهت خلق مكان هاي سوم فراگير در راستاي بهبود عملكرد اجتماعي عرصه عمومي ارائه شده است . نتيجه گيري : ارزيابي پژوهش حاكي از آن است مكان سوم فراگيري موفق خواهد بود كه علاوه بر دارا بودن هويت و معنا و نزديكي به مركز شهر در ميان اقشار جنسي و سني مختلف و با هرتوان جسمي و برانگيختن حس تعلق به مكان توانمند عمل كند و همچنين در بستر متناسب با فرهنگ و نياز جامعه با ايجاد سرزندگي ، شرايط سالم و سازگار با نياز و رفتار استفاده كننده طراحي شود.