مطالعه تطبيقي معماري مدرسه خان شيراز و مدرسه چهارباغ اصفهان

A comparative study of the architecture of Khan Shiraz School and Chaharbagh School of Isfahan

چكيده با به حكومت رسيدن صفويان، مدارس با رويكردي متفاوت تحت تاثير سياست‌هاي جديد دولت رشد و توسعه پيدا كرد. يكي از شاخص‌هاي سلسله صفويه، كه تحولات سياسي ـ اجتماعي و مذهبي شگرفي را در ايران رقم زد، رسميت يافتن مذهب تشيع بود. سير تحولات در معماري ايران و شناخت و بررسي بناهايي از اين دسته به اين مهم دست پيدا مي‌شود كه در هر دوره در ابتدا تحولات اتفاق نيافتاده و سنت‌هاي دوره قبل و با توجه به شرايط مكاني به تدريج و با خلاقيت هنرمندان به شيوه‌اي جديد رسيده‌اند. در مدارس صفوي علاوه بر كليات تثبيت شده مذكور و اقتباس و الهام از گذشته، نوآوري‌هايي نيز ديده مي‌شود. با اين وجود اين موضوع مي‌تواند حائز اهميت باشد كه به دست آوردن تغييرات و مراحل تحول و تكميل شدن مدارس در زمان صفويه به چه صورت بوده است و اينكه چقدر سنت‌هاي گذشته ادامه‌دار بوده است. هدف از اين پژوهش پيدا كردن عناصر و ايده‌هاي طرح بوده كه در دوره‌هاي بعد به آن رسيده‌اند و از نظر بررسي چگونگي تحولات معماري و تكميل مدارس حائز اهميت است. در اينجا فرض به اين است كه هر عنصر و اجزاي كالبدي معماري مدارس در طول زمان به سوي كمال خود حركت كرده و داراي ويژگي‌هاي بهتر و ايده‌آل‌تري نسبت به گذشته شده است. در اين پژوهش از مطالعات ميداني و كتابخانه‌اي بهره برده شده است. براي اين بحث با روش قياسي، شباهت‌ها و تفاوت‌هاي هر جز از دو مدرسه را بدست آورده و مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفته است. براساس مطالعات و مقايسۀ داده‌ها به اين نتيجه رسيده شده است كه در زمان صفويه به دليل توجه خاص به امر ساخت مدرسه و ترويج مذهب شيعه، در طول اين دوره كالبد معماري دچار تغييراتي شده است. اين تحولات سنت‌هاي دورۀ قبل را كنار گذاشته و حاصل آن، روش و تجربۀ جديدي بوده است. معماري جديد مدارذس اين دوره تفكر متفاوتي را در ساخت و تركيب اجزا به وجود آورده است.