كيفيت تعاملات اجتماعي در مدارس تاريخي ايران (مطالعات موردي؛ مسجد-مدرسه هاي تاريخي شهر قزوين)

The quality of social interactions in historical schools of Iran (case studies; Qazvin historical schools-mosque)

همزيستي انسان ها با يكديگر از ويژگي هاي بشري بوده و يكي از مهم ترين جنبه هاي اين رفتارهاي اجتماعي، نياز به برقراري تعامل اجتماعي (به معناي ايجاد رابطه اي منجرشونده به واكنشي شناخته شده ميان افراد) است. فقدان ارتباطات اجتماعي علاوه بر تأثيرات مخرب فردي، باعث مشكلات اجتماعي نظير كاهش؛ حس سرزندگي، اعتماد اجتماعي و سرمايۀ اجتماعي مي گردد. ضرورت اين تعاملات در محيط هاي دانشگاهي جهت تأثيرگذاري بر هر دو زمينۀ پيشرفت تحصيلي و توسعۀ فرهنگ اجتماعي مورد توجه قرار مي گيرد. با توجه به تأكيدات اسلام بر آموزش و اهميت مدارس علميه در فصاي شهرهاي اسلامي، به بررسي تعاملات اجتماعي در مسجد-مدرسه ها در شهر تاريخي قزوين مي پردازيم. با توجه به اين كه نقش و قابليت هاي طراحي فضا و كيفيت فضاهاي عملكردي در ارتقاي تعاملات اجتماعي فضاي معماري موثرند، احقاق خصوصيات پايداري اجتماعي مكان به ويژه در فضاي آموزشــي دانشگاهي به مثابۀ عاملي جهت ارتقاء كيفيت مكان به منظور افزايش بهره برداري آموزشي الزامي است. در اين خصوص ابتدا با مطالعات كتابخانه اي به تعريف تعاملات اجتماعي و بيان شاخص ها و مؤلفه هاي آن پرداخته، سپس راهكارهاي تحقق شاخص هاي مذكور را در مسجد-مدرسه هاي تاريخي شهر قزوين كه محل تدريس دين و علم از زمان خود تا امروزه مي باشند، با استفاده از روش توصيفي-تحليلي بررسي نموده و با استفاده از استدلال منطقي جهت افزايش كيفيت تعاملات اجتماعي در فضاهاي دانشگاهي، پيشنهاداتي نظير راهكارهاي؛ ايجاد امنيت محيطي-شخصي در قرارگاه هاي رفتاري، جهت تأمين شاخص اعتماد اجتماعي - تنوع و انعطاف كاربري هاي معماري، تفكيك فضاهاي عمومي و خصوصي و توجه به منظر، جهت تأمين شاخص مشاركت اجتماعي و توجه به مقياس انساني و فراهم آوردن بستر مناسب رفتارها و فعاليت هاي متنوع جهت تأمين شاخص انسجام اجتماعي، ارائه مي شوند.