فصل اول كاوش باستان شناسي دالما تپه ي دشت سولدوز، آذربايجان غربي

پروژه‌ي كاوش باستان‌شناسي دالما تپه‌ي دشت سولدوز نقده بر اساس مجوز شماره‌ي 40033349 مورخ 28/06/1400 پژوهشگاه ميراث ‌فرهنگي‌ و پژوهشكده‌ي باستان‌‌شناسي و برنامه‌ي ميراث‌ فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي آذربايجان غربي و با همكاري دانشگاه هنر اسلامي تبريز و در بازه ي زماني 28/06/1400 تا 11/08/1400 به مدت 45 روز فعاليت ميداني به انجام رسيد. كاوش‌هاي انجام‌گرفته در تپه دالما در راستاي پروژه‌ي حسنلو و براي يك دوره‌ي كوتاه‌مدت در طي سال‌هاي 1958 و 1959 توسط چارلز برني و در سال 1961 توسط كايلر يانگ به انجام رسيد (Hamlin 1975). هدف از حفاري تپه دالما بازيابي و ارزيابي مجدد نمونه‌هايي از مواد فرهنگي مس‌وسنگ قديمي بود كه نمونه‌هاي آن به‌خوبي در خود تپه حسنلو به-دست نيامده بود كه هدف اصلي كاوش نيز بر اين مبنا قرار داده شد. مقاله‌ي دالما توسط هملين گزارش مختصر از نتايج كاوش‌ها عمدتاً بر اساس يادداشت‌هاي برني و يانگ، اطلاعات و گزارش تكميلي تهيه‌شده توسط يانگ و دايسون و بررسي‌ها و آزمايش‌هايي است كه توسط نويسنده قطعات سفالي تپه دالما و همچنين بر مبناي اشياي ثبت‌شده موجود و در حال حاضر در موزه‌ي دانشگاه فيلادلفيا است. تقريباً نيمي از اشياي ثبت‌شده‌ي كاوش (طبق طبقه‌بندي عمدتاً قطعات سفالي و بقاياي استخواني) اكنون در آمريكاي شمالي و در موزه‌ي دانشگاه پنسيلوانيا قرار دارند. تصاوير و ساير جزئيات كه در انتشارات مختلف از تپه دالما منتشرشده است توسط كايلر يانگ، مائوده دوشائونسي و ساير كارمندان موزه‌ي دانشگاه تهيه ‌شده است (Hamlin 1975). با افزوده شدن اطلاعات جديد از فرهنگ دالما سؤالات فراواني نيز در ذهن متبادر مي‌گردد. اينكه آيا ما با يك ‌فاز و دوره‌ي شكل‌گيري در دره‌ي مياني ارس در انتهاي دوره‌ي نوسنگي و آغاز دوره‌ي مس‌وسنگ مواجهيم؟ اگر بله ويژگي‌هاي اين دوره‌ي شكل‌گيري چيست؟ منشأ اين تحولات از كجاست؟ آيا همين وضعيت در بخش‌هايي از جنوب درياچه‌ي اروميه نيز قابل‌مشاهده است؟ و يا نه صرفاً اين تحولات در دره‌ي مياني رود ارس اتفاق افتاده است؟ و سؤالات بي‌شماري كه همچنان بدون جواب باقي ‌مانده‌اند. از سوي ديگر با توجه به اينكه در خود محوطه‌ي دالما نيز كاوش‌هاي بسيار سريع و ضرب‌الاجلي صورت گرفته است و با توجه به سطح بالاي آب در دشت سولدوز كاوش‌ها به خاك بكر نرسيده است همچنان وضعيت لايه‌هاي شكل‌گرفته بر خاك بكر و اوليه اين دشت در تپه دالما با ابهامات زيادي روبروست. اينكه آيا قبل از دوره‌ي دالما ما شاهد حضور جوامع نوسنگي حاجي‌فيروزي در اين منطقه و تپه هستيم. در صورت وجود آثار دوره‌ي قديم‌تر نحوه‌ي انتقال و گذار از دوره‌ي نوسنگي به دوره‌ي دالما به چه صورت بوده است؟ آيا جوامع اين دشت با يك وقفه وارد دوره‌ي مس‌وسنگ شده‌اند و يا نه ما با يك گذار در اين بخش مواجهيم. سؤالات فراواني ازاين‌دست همچنان بي‌جواب مانده است كه اين پروژه درصدد پاسخ به برخي از اين سؤالات بود. بازنگري گاه‌نگاري دوره‌ي دالما بر اساس تاريخ‌گذاري‌هاي جديد نيز از ديگر اهداف اصلي پروژه ي كاوش دالما تپه بوده است.