بررسي باستان شناسي ناحيه ي جنوب معدن نمك چهر آباد، زنجان

ناحيه‎ ي جنوبي معدن‌نمك چهرآباد شامل حوضه‌ي آبريز تلخه‌رود و دره‌هاي باريكي مي‌شود كه با رودهاي فصلي و دائمي در ميان تپه‌ماهورها شكل‌گرفته‌اند. شايد نخستين جذابيت مطالعات باستان‌شناسي اين ناحيه، قرارگيري آن در محدوده‌ي گيرش معدن ‌نمك چهرآباد باشد. پژوهش‌هاي انجام‌شده به‌استثناي يك بررسي توسط تيم ايراني به سرپرستي عالي (عالي 1395) به‌طور مطلق بر معدن‌نمك چهرآباد متمركز بوده است (عالي 1390، 1391، 1395، 1397) و (Pollard et al 2008; Aali et al 2012; Aali Stöllner. 2015; Öhrström et al. 2016). علاوه بر اين، در راستاي مطالعات تكميلي اطراف معدن، در سال 1399 كاوش باستان‌شناسي در تپه كوزه‌چي انجام شد كه شواهدي از استقرار و فعاليت‌هاي كارگاهي هم‌دوره با معدن ‌نمك چهرآباد به دست آمد. در بررسي مذكور چندين محوطه در جنوب معدن ‌نمك چهرآباد از دوره‌هاي مختلف پيش‌ازتاريخي تا اسلامي شناسايي گرديد و از همان ابتداي امر احتمال وجود ارتباط بين اين استقرارها و معدن ‌نمك از منظر فعاليت‌هاي معدن‌كاوي و معيشتي و چگونگي اين ارتباط مطرح گرديد؛ به‌ويژه آنكه برخي از اين استقرارها مربوط به دوره‌هايي هستند كه آثار مرتبط با آن‌ها پيش‌تر در معدن يافت شده بود. از مجموع 14 محوطه‌ي شناسايي‌شده، آثاري از دوران پيش‌ازتاريخ تا دوران تاريخي و اسلامي به‌دست ‌آمده است. در تكميل مطالعات باستان‌شناسي ناحيه‌ي جنوب معدن، 5 محوطه‌ي مهم ديگر براي بررسي سيستماتيك، در اين ناحيه انتخاب شد كه از نظر موقعيت، وسعت و يافته‌هاي سطحي مي‌توان به‌طور فرضي ارتباط اين محوطه‌هاي مهم را با لايه‌هاي هم‌افق معدن ‌نمك محتمل دانست. هدف اين پروژه، در درجه‌ي اول شناسايي محوطه‌هاي باستاني در بخش جنوبي معدن ‌نمك بود كه در اين راستا مي‌توان ارتباط ميان محوطه‌ها و معادن قديمي با معدن ‌نمك چهرآباد را نيز در مطالعات تكميلي بررسي كرد. از آنجا كه معدن ‌نمك چهرآباد داراي تاريخ‌گذاري كربن 14 هست مي‌تواند شاخصي براي تاريخ‌گذاري نسبي محوطه‌هاي مورد شناسايي هم باشد. بدين ترتيب يك توالي گاه‌نگاشتي نيز بر اساس مقايسات يا الگويي از نحوه‌ي پراكنش محوطه‌ها در چشم‌انداز باستاني اين ناحيه، ارائه داد. با توجه به آنچه گذشت، بررسي باستان‌شناسي ناحيه‌ي جنوبي معدن ‌نمك چهرآباد، پس از اخذ مجوز از پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي به شماره‌ي 40034665 از تاريخ 25/08/1400 لغايت 21/09/1400، انجام گرفت.