تحليل حالت‌هاي مختلف زمان در روايت فيلم «ماهي و گربه» اثر شهرام مكري

مقاله‌ي حاضر مي‌كوشد حالت‌هاي مختلف زمان را در فيلم ماهي و گربه، روشن كند. نشان دادن وابستگي حالت‌هاي مختلف زمان يعني تكرار، توالي، هم‌زماني و استمرار به ساير اركان روايت چون مكان و روابط علّي و معلولي از اهداف اين پژوهش است. اين فيلم از پي‌رنگ انشعابي برخوردار است. در اين فيلم بدنه‌ي روايت اصلي را دو شاهراه، يعني انشعاب روايي مربوط به جشن پرواز بادبادك و طبخ غذا از گوشت انسان، تشكيل داده است. هريك از اين انشعاب‌ها درون انشعابي ديگر بُر مي‌خورد. هريك از انشعاب‌ها داراي شاخه‌هاي اصلي و فرعي است، اما به موازات هم و گاهي در دل هم پيش‌مي‌روند. اين شاخه‌ها حالت‌هاي مختلف زمان را هم دربرمي‌گيرد. شاخه‌هاي فرعي هم خود داراي زمان روايي هستند. اين دو انشعاب اصلي به‌صورت هم‌زمان در حال پيش‌روي هستند. گاهي اين توازي و هم‌زماني تقاطع‌هايي با هم مي‌يابد. همچنين، علاوه بر اين هم زماني اساسي بين دو انشعاب اصلي شاخه‌ها يا خرده‌روايت‌هاي هر انشعاب هم به‌صورت اسپيرال‌هايي از حلقه‌ي اصلي خود بيرون مي‌زند. بنابراين، خواه ناخواه پس‌وپيش‌شدگي‌هاي علّي و معلولي و ترتيب و تسلسل زماني هم در بين شاخه‌ها و خرده‌روايت‌هاي هر دو انشعاب اصلي ديده مي‌شود. علي‌رغم ساختار موبيوسي دو انشعاب اصلي به‌عنوان دو روي اين نوار، شاخه‌هاي اين انشعاب‌ها و چينش‌هاي به‌هم‌ريخته و تسلسل دست‌كاري‌شده‌ي نماها، از يك مجهول معمايي به‌سمت معلوم حركت مي‌كند، به‌نحوي‌كه در نهايت مارال گمشده در صحنه‌ي پاياني در چنگال حميد گير افتاده و به‌قتل مي‌رسد.