معرفت‌شناسي تجربه ديني نزد سهروردي و كيركگور: تحليلي بر اساس نظريه ويليام آلستون

ويليام آلستون يكي از مدافعان قول به اصالت تجربه ديني است كه نظريه‌اي جامع براي دفاع از الگوي ادراكي تجربه ديني پيشنهاد مي‌كند. او تحليل خود را بر مبناي نظريه‌اي عام از ادراك بيان مي‌كند. آلستون بر اين باور است كه مي‌توان تجربه ادراكي از خدا را به نحو موجهي ادراك تجربي خدا دانست و اين آگاهي تجربي به خدا سهم مهمي در باور ديني دارد. دو فيلسوف مهم، سهروردي و كيركگور از دو عالم متفاوت دربارۀ دين و تجربه ديني سخن گفته‌اند كه با نگاه مرسوم زمانه خود تفاوت دارد و مي‌توان آراي آنان را بر اساس نظر آلستون تحليل و بررسي كرد. سهروردي در مقدمۀ كتاب حكمت الاشراق، دو مفهوم مهم «بحث» و «تأله» را بيان مي‌كند. تاله منبع مهم معرفت فلسفي است كه اين منبع از طريق اتصال به خدا به دست مي‌آيد و كاملاً فردي است. تجربه ادراكي از خدا همان كشف و شهود است كه فرد را بي‌واسطه به حقيقت مي‌رساند. كيركگور نيز به دو نوع حقيقت قائل است: حقيقت عيني و حقيقت انفسي. او با نقل داستان ابراهيم در كتاب ترس و لرز، تجربه ديني را به روشي پديدارشناسانه ترسيم مي‌كند. رابطه‌اي كاملاً فردي و شخصي با خداوند بدون هيچ معيار از قبل تعيين‌شده‌اي. اين همان حقيقت انفسي است كه ايمان ناميده مي‌شود. اين نظر قابل مقايسه با كشف و شهود نزد سهروردي است كه فراتر از عقل استدلالي است. اين مقاله بر آن است تا اصالت تجربه ديني را با استفاده از نظر ويليام آلستون نزد اين دو حكيم بررسي كند و نشان دهد اين نگاه به دين چه پيامدهايي دارد و چگونه مي‌تواند افق جديدي براي فهم بهتر و عميق‌تر دين باز كند.