شيخ اشراق و نحوه علم به محسوسات

مسئله علم حضوري به محسوسات و جزئيات از مسائل اختلافي در فلسفه است. از آن جمله است اعتقاد ملاصدرا به امتناع علم حضوري خداوند به ماديات متغير و محسوسات از سويي و اعتقاد برخي از شارحان مكتب او به امكان علم مزبور در مخالفت با ملاصدرا از سوي ديگر. سهروردي از جمله اقسام علم حضوري را علم حضوري نفس به خود و حالات خود و علم علت تامه به معلول و علم معلول مجرد به علت تامه برشمرده است. برخي شارحان شيخ اشراق ادعا كرده‌اند كه علاوه بر علم نفس به خود و حالات خود علم نفس به محسوسات نيز از ديد سهروردي علم حضوري تلقي مي‌شود. از ديد اين مقاله اگر مقصود از اين كلام علم حضوري به محسوس بالذات باشد موجه است اما اگر مقصود علم حضوري به محسوس بالعرض يعني شي خارجي باشد محل كلام و اشكال است و محذورات عقلي بر آن عقلي مترتب است و به نظر مي‌رسد حتي كلمات سهروردي بر آن دلالت ندارد. اين مقاله در جهت تبيين اين مطلب خواهد بود