بررسي مقايسه‌اي نظام فلسفۀ سهروردي و پديدارشناسي هوسرل

حكمت اشراق سهروردي و سنت پديدارشناسي هوسرل دو فلسفه متفاوت‌اند كه به دو سنت تاريخي جداگانه تعلق دارند. فلسفه سهروردي كه به قرن ششم هجري در شرق جهان اسلام تعلق دارد، را به حق مي‌توان متعلق به سنت قرون وسطايي دانست. پديدارشناسي هوسرل نيز كه توسط كساني چون هايدگر و سارتر دنبال شد تمام ويژگي‌هاي اصلي فلسفه معاصر و قرن بيستم مانند تكيه بر آگاهي و زبان و معني دارد. با اين حال شباهت‌هاي انكار ناپذيري كه در انديشه اين دو فيلسوف وجود دارد سبب مي‌شود حكمت اشراقي سهروردي را بتوانيم در پرتو فلسفه هوسرل بهتر بشناسيم. هر دو فيلسوف با بحران فلسفي مشابهي مواجهه بودند و براي عبور از آن آگاهي را به عنوان نقطه اتكا مي‌يابند. هم هوسرل و هم سهروردي شهود را به عنوان پايه آگاهي معرفي مي‌كنند. يكي ديگر از مباحث كه در انديشه هوسرل و سهوردي حائز اهميت است باز گشت به خود اشيا است. همچنين حيثيت التفاتي كه به معناي باز شدن آگاهي رو به بيرون است مطابق اشراق نفس به سمت معلومات در فلسفه اشراقي سهروردي است. ابصار در ديدگاه سهروردي يعني مواجهه شيء مستنير با چشم سالم. هر گاه نور وجود داشته باشد چشم مي‌بيند و شعاع نور بر آن پرتو مي‌افكند. البته يكي از اختلاف‌هاي مبنايي سهروردي و هوسرل در مسئله من استعلايي است. در پديدارشناسي هوسرل نتيجه اپوخه و تقليل رسيدن به من استعلايي است كه به عنوان مركز آگاهي است و با تحليل آگاهي شهود مي‌شود بر خلاف انا در سهروردي كه به آگاهي متكي نيست. هر دو فيلسوف انتقادات مشابهي به فيلسوفان پيش از خود ارائه مي‌كنند و مفهوم‌گرايي را مورد انتقاد قرار مي‌دهند. يكي ديگر از نقاط اشتراك اين دو فيلسوف در مسئله ماهيت‌گرايي است. طبق ديدگاه سهروردي، شناخت ذات اشيا، شهود كردني است. اما از نظر هوسرل، ذوات كه علوم ماهوي درباره آنها است از امور واقع به دست نمي‌آيد؛ براي رسيدن به ذوات بايد به رد و ارجاع پرداخت.