فلسفه سهروردي در مقابل فلسفه ملاصدرا و برتر از آن

اين كه آيا فلسفه سهرودي در طول فلسفه ملاصدراست يا در عرض و در مقابل آن، براي سنجش آراء فلسفي و كلامي او اهميت زيادي دارد. در فلسفه سهروردي مفهوم وجود مصداق خارجي ندارد و از اين رو اين نظام فلسفي در مقابل فلسفه ملاصدراست كه در آن نه تنها مفهوم وجود مصداق خارجي دارد بلكه ماهيت هم به تبع وجود داراي تحقق خارجي است و به بياني متفاوت ماهيت حتي تحقق تبعي هم ندارد. اين مقاله با طرح اين نظر از فرانتس برنتانو كه مفهوم وجود نه يك مفهوم تجربي است كه منشأ انتزاع خارجي داشته باشد و نه آن طور كه كانت گمان كرده، يك مفهوم فطري است، بلكه مفهومي است كه با تجربه باطني و از فعل نفساني تصديق كردن به دست مي‌آيد، ديدگاه سهروردي در باره مفهوم وجود را تأييد و تكميل كرده و مبناي فلسفي وي را منطقي‌تر از مبناي فلسفي ملاصدرا ارزيابي مي‌كند. به نظر نگارنده از منظر تبيين اعتقاد به توحيد و يگانگي خداوند نيز فلسفه سهروردي نسبت به فلسفه ملاصدرا برتري دارد و برخلاف رأي بسياري از محققان مي‌تواند از عهده پاسخ به شبهه ابن‌كمونه برآيد و بدون التزام به وحدت وجود صدرايي توحيد ناب را تفسير كند. براساس اين فلسفه نمي‌توان مفهوم واحد نور را از دو نورالانوار متباين به تمام ذات انتزاع كرده و بر آنها حمل نمود زيرا سلسله طولي انوار رابطه تشكيكي دارند و با هم متباين نيستند.