رابطه زيبايي و عالم خيال در فلسفه هنر اشراقي سهروردي

سهروردي، يكي از ارزشمندترين و درخشان‌ترين نظريه‌هاي هنري در جهان انديشه اسلامي را تأسيس كرده است. بنيان فلسفه سهروردي بر هستي‌شناسي نور قرار دارد. اين حكيم بزرگ نور را به عنوان يك مفهوم مشكك، با هستي يكي مي‌دانست و با زيبايي و كمال هم همتا درك مي‌كرد. طبق گفته‌هاي سهروردي زيبايي را مي‌توان به چهار بخش حسي، خيالي، عقلي و زيبايي مطلق تقسيم كرد. زيبايي مطلق همان نورالانوار است. زيبايي‌هاي حسي كه با حواس درك مي‌شوند و متعلق به عالم حس است، در مرتبه اول زيبايي‌ها قرار دارد. در اوج سلاسل زيبايي‌ها، مكارم الاخلاق كه زاييده عشق به نورالانوار است وجود دارد. با اين حال، مسئله اصلي در اين پژوهش زيبايي‌هاي خيالي است. زيبايي‌هاي خيالي كه از عالم خيال سر چشمه مي‌گيرد، به مثال پلي است بين زيبايي‌هاي حسي و عقلي. طبق يافته‌هاي اين مطالعه، انسان با قوه خيال خلاق به عالم خيال متصل مي‌شود و مي‌تواند زيبايي خيالي را به دست آورد و گامي به سوي زيبايي‌هاي كامل بر دارد. در اين صورت هنرمند اسلامي كه جوياي حقيقت و شيفته زيبايي حقيقي است، با زيبايي‌هاي خيالي كه از عالم خيال تغذيه مي‌شود، آثار هنري را مي‌آفريند تا دلالت و تصوري بر/از حقيقت و رمزي بر زيبايي نورالانوار باشد. به نظر مي‌رسد سهروردي بر خلاف جنبش‌هاي هنري معاصر مانند هنر براي هنر يا هنر براي سرگرمي، شعار هنر براي حقيقت را پذيرفته است و از نظر او عالم خيال فضايي هنري و داراي ارزش است. در اين پژوهش سعي شده است تا زواياي فلسفه هنر شيخ الاشراق آشكار شود و بدين ترتتيب در سفر هستي راه براي جويندگان حقيقت و كمال در چارچوب مفاهيم وجود، معرفت و خيال روشن شود.