نقد معنويت فطري در مكتب نورعلي الهي

انسانِ امروزي به اين نتيجه رسيده كه نجات از حيرت و اضطراب ناشي از زندگي ماشيني پسامدرن، معنويتي است كه از ماوراي علل مادي به دست آيد. وجود نحله‌ها و جريان‌هاي مدعي معنويت در جهان امروز، شاهد اين مدعا است. يكي از اين نحله‌ها مكتب نورعلي الهي است. او يكي از رهبران معاصر فرقۀ اهل حق و معرف مسلك خاص معنوي در دل فرقه اصلي، موسوم به مكتب است. در حال حاضر تعاليم او را فرزندش بهرام الهي با ظواهر علمي در جامۀ جديد عرضه مي‌كند و مدعي است كه معنويت مانند ديگر علوم تجربي، داراي مباني و اصول علمي و منطقي است. پس بايد با نگرش علمي_تجربي موردبررسي، تعليم و تعلّم قرارداد. راه‌هاي كسب اين معنويت ديني است؛ اما آن دين لزوماً نمي‌تواند اسلام باشد. بلكه هر طرحي از هر آييني كه بتواند راه رسيدن به خدا و كمال را هموار كند، مي‌تواند معنويت مورد ادعاي مكتب باشد. نورعلي خود را مقيد به اسلام و تشيع و منشأ اين معنويت را مافوق علّي و اصول آن را نازل‌شده از مبدأ الهي مي‌داند كه هدفش رسيدن به خودشناسي و خداشناسي است. اما معنويت اين مسلك معنويت فطري، طب جديد روح و جوهر اديان نام دارد كه دين اسلام و آموزه‌هاي معنوي آن در كنار ديگر آيين‌ها مطرح مي‌شود، نه به‌عنوان دين خاتم. متوليان اين مكتب از يك‌سو معنويت را علم مستقل مي‌دانند كه براي هركسي با استفاده از همان مباني و روش علمي قابل‌تعليم است، از سوي ديگر فهم خودشان را به‌عنوان معنويت واقعي برجسته مي‌كنند و مدعاي ديگران را قبول ندارند. بهرام الهي روي علم و تجربي بودن معنويت تأكيد دارد؛ درحالي‌كه نورعلي الهي آن را جوهر اديان مي‌دانست و به منابع اسلامي هم استناد مي‌كرد. بر اين اساس، بررسي اين ديدگاه براي شناختن و شناساندن آن ضروري مي‌نمايد. اين تحقيق با روش تحليلي توصيفي نوشته شده و پرسش اصلي‌اش اين است: ماهيت معنويت‌گرايي نحله مكتب، چگونه قابل تبيين و ارزيابي است؟ آثار الحق، برهان الحق، معرفة الروح، طب روح، مباني معنويت فطري، معنويت يك علم است و راه كمال، عناوين كتاب‌هاي نورعلي الهي و بهرام الهي است كه در حوزه معنويت نوشته‌اند.