معنويت‌هاي نوظهور و مسأله «رنجِ تغيير»

انسان معاصر به بهانه رنج و ضرورت رهايي از آن، گاه از دين و گاه از مدرنيته مي‌گريزد و در پي راهي معنوي و مسيري پر از راحتي و آرامش مي‌گردد. آنچه در اين مقاله مطرح مي‌شود سئوال از امكان رهايي از رنج در تجربه‌هاي معنوي ـ دنيوي و يا معنويت‌هاي عرفي و سكولار است. آيا معنويت‌هاي عرفي و سكولار كه از محدوديت‌هاي طبيعي بودن و دنيوي بودن رنج مي‌برند، مي‌توانند رافع رنج‌هاي برآمده از زيست دنيوي و ماديِ انسان امروز باشند؟ مدعاي ما در اين مقاله عقيم بودن معنويت‌هاي جديد در حل رنج‌هاي نوين انساني است و دليل آن نيز تأكيد بر نوعي از دور باطل فلسفي (بين علت وجدان رنج و علت فقدان رنج) است. در اين دور از يك سو، وجود رنج آدمي برآمده از محدوديت‌هاي انسان در زندگي دنيوي است، از سوي ديگر، رهايي از اين رنج دنيوي (فقدان رنج) نيز در راه‌هاي دنيا و طرق انسان‌ساخته (كه خود عامل درد و رنج بوده) جستجو مي‌شود. در اين معنا اساسا رنج، برآمده از دنيا و محدوديت‌هاي آن است، آنگاه رهايي از اين رنج نيز در همان ريشه‌هاي رنج (دنيا و محدوديت‌هاي آن) جستجو مي‌شود. بدين‌سان نمي‌توان درمان رنج را در ريشه‌ و خاستگاه رنج جستجو كرد و بايد حل آن را در معنويت‌هاي فراانساني پي گرفت.