نقش استانداردسازي و كنترل كيفي فرآورده‌هاي گياهي در كاهش مخاطرات ناشي از مصرف آن‌ها

مقدمه و هدف: داروها و فرآورده‌هاي مكمل با منشا گياهي امروزه به صورت گسترده جهت استفاده‌ي بيماران توسط پزشكان مورد استفاده قرار مي‌گيرند. فرآورده‌هاي طبيعي به دليل پيچيدگي‌هاي مربوط به تامين مواد اوليه، توليد و فرمولاسيون و همچنين به سبب تصورات غلط در مورد بي ضرر يا كم ضرر بودن آن‌ها مي‌توانند باعث ايجاد مشكلات زيادي در عرصه‌ي درمان يا كنترل بيماري‌ها شوند. علاوه بر اين توزيع و در دسترس بودن بسياري از گياهان دارويي و تجويز آن‌ها جهت كنترل يا درمان بيماري‌ها توسط افراد غيرمتخصص و نبود نظارت كافي بر روي اين موضوع سبب ايجاد مشكلات جدي در سلامت مصرف كنندگان و تحميل هزينه‌هاي هنگفت به سيستم درماني كشور مي شود. هدف از اين مطالعه بررسي نقش استانداردسازي و توليد فرآورده‌هايي با دوز و اجزاي مشخص براي كاهش خطرات ناشي از مصرف اين گونه فرآورده‌ها است. روش كار: براي انجام اين مطالعه، مقالات مستخرجه از ديتابيس هاي مختلف بررسي و گردآوري شد و همچنين داده‏هاي باليني به دست آمده از پزشكان متخصص و گزارشات باليني مشكلات ناشي از مصرف فرآورده‏هاي گياهي مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: مطالعات نشان داده‌اند كه در كشورهاي مختلف، بين 10 الي 60 درصد افراد جامعه، حداقل از يك فرآورده‌ي گياهي جهت درمان يا بهبود بيماري استفاده مي‌كنند و در كشورهايي كه نظارت بر عرضه‌ي گياهان دارويي محدوداست، مشكلات و خطرات ناشي از اين فرآورده‌ها چالش برانگيز شده است. بسياري از گياهان در طبيعت به لحاظ ظاهري مشابه گياهان ديگر هستند و فقط افراد متخصص مي‌توانند آن‌ها را از يكديگر متمايز كنند. علاوه بر اين اندام مختلف يك گياه نيز مي‌توانند اثرات متفاوت درماني از خود نشان دهند. عدم استفاده از فرآورده‌هاي استاندارد و با دوز و محتويات مشخص، استفاده‌ي خودسرانه از گياهان و يا درنظر نگرفتن خطرات احتمالي ناشي از مصرف اين فرآورده‌ها توسط پزشكان مي‌تواند باعث ايجاد مشكلات زيادي مانند هپاتوتوكسيسيته و رد پيوند در افراد شود. نتيجه: فاكتورهايي مانند شناسايي صحيح گياهان، نگهداري گياهان و فرآورده‌هاي گياهي در محيط مناسب، انجام كنترل‌هاي مختلف از جمله كنترل ميكروبي و كنترل اصالت گياهان، عصاره‌گيري و يا اسانس‏گيري به روش‌هاي استاندارد و در نتيجه توليد فرآورده‌هاي استاندارد، نظارت مستمر بر توليد، توزيع، نگهداري و عرضه‌ي فرآورده‌هاي طبيعي و مهمتر از همه‌ي اين‌ها آگاه سازي عموم مردم و حتي جامعه‏ي پزشكي كشور مي‌تواند باعث كاهش مشكلات و مخاطرات احتمالي ناشي از مصرف اين فرآورده‌ها باشد.