دانش و تجربه پزشك متأثر از يك اشتباه دارويي

مقدمه و هدف: توضيح خاطره‌اي جالب و آموزنده توسط پزشك. روش كار: چند سال پيش براي لوله‌گذاري داخل ناي به بخش مسموميت فراخوانده شدم. بيمار آقاي 26 ساله متعاقب مصرف بيش از حد مخدر بستري و در اغماي سطحي و دچار زجر تنفسي شديد بود. از لحاظ باليني، تعبيه لوله و حمايت تنفسي ضرورت داشت. ابتدا چند دقيقه بيمار را پره‌اكسيژنه كردم. هم‌زمان دستور تزريق داروهاي آرام‌بخش و ضد درد را به پرستار دادم. يك نوبت ميدازولام و فنتانيل وريدي تزريق شد؛ اما هنگام انتوباسيون متوجه قفل شدن فك‌هاي بيمار گرديدم. دوباره چندين نوبت ميدازولام و فنتانيل تزريق شد ولي رفته‌رفته بي‌قراري و سفتي بيمار افزايش يافت. تشخيص‌هاي مختلفي را از ذهن گذراندم. پس از رسيدن داروها به حداكثر مجاز، دستور تزريق ديازپام دادم اما در كمال تعجب بي‌تأثير بود. مدتي دست از كار كشيده و بيمار را دوباره پره‌اكسيژنه نمودم. سپس تيوپنتال سديم تا حداكثر مقادير مجاز انفوزيون شد. بر اساس آموخته‌هايم، اين داروها مي‌بايست هر بيماري را كاملاً بيهوش و شل مي‌كرد ولي چرا در اين بيمار مؤثر واقع نشدند؟ تمام دانش و مهارت پزشكي من به چالش كشيده شده بود! برخلاف انتظار زجر تنفسي بيمار تشديد نشده و حتي تنفس‌هايش كمي بهتر و درصد اشباع اكسيژن در حدود قابل قبول بود. عليرغم بيش از يك ساعت تلاش، موفق به انتوباسيون بيمار نشدم و شرمسار و مأيوس از ناتواني و عدم مهارت خويش، مشاوره بيهوشي درخواست كردم. بخش مسموميت از ساير بخش‌ها دور بود و حتي مشاوره‌هاي بيهوشي اورژانس هم با تأخير انجام مي‌شد. حدود يك ساعت بعد، مطلع شدم كه يك پرستار خانم به‌راحتي بيمار را انتوبه كرده است! يافته‌ها: با بررسي پرونده و پرس‌وجوي بيشتر، مشخص شد كه همكار محترم خدماتي بخش هنگام آماده‌سازي بيمار (آوردن وسايل انتوباسيون و جلو كشيدن تخت) از باب احسان زحمت كشيده و سرم بيمار را نيز باز كرده بود! سرم نيم ليتري طبق دستور پزشك قبلي، حاوي چهار آمپول نالوكسان بوده كه به‌سرعت انفوزيون و بيمار را دچار سندرم محروميت حاد كرده است. كتب پزشكي طول مدت اثر نالوكسان را حدود 30 تا 90 دقيقه ذكر كرده‌اند و بعد از سپري شدن اين مدت و اثربخشي داروهاي آرام‌بخش و شل‌كننده تزريقي، همكار پرستار به‌راحتي بيمار را انتوبه كرده بود. نتيجه‌گيري: براي پرهيز از بروز مشكلات مشابه، هنگام هرگونه مداخله يا اقدام پزشكي بايد به تمامي جوانب، ولو به‌ظاهر كم‌اهميت، توجه شود.