اثر زمان برداشت بر ويژگي هاي كمي و كيفي و اثر ضدقارچي اسانس مرزنجوش

مقدمه و هدف: بيماري هاي قارچي علت اصلي فساد پس از برداشت ميوه ها در طي انبارداري و حمل و نقل هستند كه سالانه خسارت فراواني به توليدكنندگان محصولات باغي وارد مي كنند. امروزه استفاده از مواد شيميايي به عنوان ابتدايي ترين روش كنترل بيماري هاي پس از برداشت به واسطه اثرات نامطلوبي كه بر سلامت انسان و محيط زيست بر جاي مي گذارند با محدوديت مواجه شده است. بنابراين، جايگزيني قارچ كش هاي شيميايي به وسيله تركيبات داراي منشا طبيعي (نظير اسانس ها و عصاره هاي گياهي)، توجه محققان و مصرف كنندگان را به خود معطوف كرده است. بر همين اساس تحقيق حاضر با هدف بررسي اثرات ضدقارچي اسانس بدست آمده از مراحل مختلف رشدي گياه مرزنجوش (Origanum vulgare ssp. vulgare) بر قارچ هاي Botrytis cinerea و Penicillium expansum انجام گرفت. روش كار: پيكر رويشي گياه مرزنجوش (كشت شده در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه اروميه) در مراحل قبل از گلدهي، گلدهي كامل و بعد از گلدهي برداشت شده و پس از خشك كردن در سايه، با استفاده از دستگاه كلونجر، اقدام به اسانس گيري از آن ها شد. تركيبات شيميايي اسانس هاي استخراج شده، با استفاده از دستگاههاي كروماتوگرافي گازي و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف سنج جرمي شناسايي گرديدند. فعاليت ضدقارچي اسانس ها در غلظت هاي صفر، 200، 400، 600، 800 و 1000 ميكروليتر در ليتر و به روش مسموم كردن محيط كشت در شرايط درون شيشه اي مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته ها: طبق نتايج آناليز اسانس، كارواكرول، گاما-ترپينن، پارا-سيمن، تيمول و متيل اتر كارواكرول اجزاء غالب شناسايي شده در اسانس مراحل مختلف رشدي مرزنجوش بودند. بررسي فعاليت ضدقارچي اسانس ها نشان داد كه بسته به نوع و غلظت اسانس، ميزان اثرگذاري اسانس ها متفاوت بود. با افزايش غلظت، توانايي اسانس ها در بازداري از رشد ميسليومي قارچ هاي مورد مطالعه افزايش يافت به طوري كه در غلظت هاي 800 و 1000 ميكروليتر در ليتر، مهار 100 درصدي رشد قارچ مشاهده گرديد. همچنين خاصيت ضدقارچي اسانس مراحل گلدهي كامل و بعد از گلدهي به واسطه حضور مقدار بيشتر تركيبات فنلي (كارواكرول و تيمول) بيشتر از مرحله قبل از گلدهي بود. نتايج همچنين نشان داد كه اسانس ها در غلظت هاي به كار رفته داراي خاصيت قارچ ايستايي بوده اند. نتيجه گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه ويژگي هاي كمي و كيفي و خاصيت ضدقارچي اسانس مرزنجوش در مراحل مختلف رشدي متفاوت است. اسانس مراحل گلدهي كامل و بعد از گلدهي از قدرت مهار بيشتري بر رشد قارچ برخوردار بودند. در مجموع مي توان از اسانس مرزنجوش به عنوان يك تركيب طبيعي براي كاهش رشد قارچ هاي عامل فساد پس از برداشت ميوه ها استفاده نمود.