اندازه گيري كمي آنتي اكسيدان TBHQ در روغن هاي سرخ كردني عرضه شده در استان مركزي و ارزيابي خطر آن

مقدمه و هدف: TBHQ (ترت- بوتيل هيدروكينون)يك ماده افزودني غذايي است كه به عنوان يك ماده نگهدارنده و آنتي اكسيدان در روغن هاي سرخ كردني استفاده مي شود. اين ماده باعث افزايش ميزان عمر مفيد روغن ها مي شود و از اكسيد شدن آنها جلوگيري مي كند. ارزيابي هاي انجام شده نشان مي دهد كه TBHQ در ميزان استفاده معمولي در محصولات غذايي ايمن است. با اين حال، تحقيقات صورت گرفته روي حيوانات نشان داده كه مصرف بالا TBHQ مي تواند به تحريك سيستم ايمني بدن، افزايش ميزان التهاب در بدن و و كاهش بينايي منجر شود. روش كار: بر اساس مطالعات انجام شده طي سه سال و ارزيابي روغن هاي سرخ كردني ارسالي به آزمايشگاه معاونت غذا و دارو اراك، بيش از 90 درصد روغن هاي سرخ كردني داراي ميزان بالاي TBHQ مي باشند و اين ميزان تقريبا دو برابر حد مجاز عنوان شده در استاندارد مي باشد. اندازه گيري كمي اين ماده توسط دستگاه كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا (HPLC ) بر اساس استاندارد 21111 ملي ايران انجام شد. همچنين به منظور محاسبه ارزيابي خطر آن، شاخص خطر (HI) محاسبه گرديد. يافته‌ها: بر اساس يافته هاي بدست آمده ميانگين مقدار آنتي اكسيدان TBHQ در نمونه هاي روغن سرخ كردني در سال هاي 1400، 1401 و 1402 به ترتيب 145، 129 و 115 ميلي گرم بر كيلوگرم مي باشد. كه از اين ميان آن ها تنها 10 درصد نمونه ها در محدوده حد مجاز بيشينه 75 ميلي گرم بر كيلوگرم مي باشند. همچنين بر اساس داده هاي فوق، و محاسبه شاخص خطر، ميزان شاخص خطر بيشتر از 1 و معادل با 2.45 مي باشد و اين بدان معني است كه مصرف روزانه اين ميزان آنتي اكسيدان براي سلامتي زيان بار مي باشد. نتيجه‌گيري:بر اساس آمار ارائه شده، سرانه مصرف روغن خوراكي در ايران ۲۱ كيلوگرم در سال است اين مقدار در حالي گزارش مي شود كه بر طبق آمار بين المللي سرانه جهاني مصرف آن ۱۲كيلوگرم است. مركز آمار ايران مصرف سرانه «روغن‌ها و چربي‌ها» را در ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتيب ۱۹ و ۲۱ كيلوگرم در سال برآورد كرده است. با توجه به مصرف تقريبا دو برابري ايرانيان، و محاسبه شاخص خطر و نمونه هاي غير منطبق با حدود مجاز مندرج در استاندارد 4152، لزوم امر نظارت بر واحد هاي توليدي بيش از گذشته حائز اهميت مي باشد.همچنين حتي الامكان نمونه هاي غير منطبق از سطح عرضه جمع آوري و معدوم گردند.