فعاليت‌هاي فارماكوويژيلانس در ايران: بررسي اطلاعيه‌هاي هشدار سازمان غذا و داروي ايران

مقدمه و هدف: هدف عمده سيستمهاي فارماكوويژيلانس، شناسايي آن دسته از رويدادهاي ناگوار مرتبط با مصرف داروهايي است كه ناشناخته هستند. در كشورهاي مختلف روش‌هاي متفاوتي به منظور شناسايي عوارض جانبي دارويي به صورت داوطلبانه در مراكز گزارش‌دهي عوارض ناخواسته دارويي وجود دارد. مركز نظارت بر واكنش‌هاي نامطلوب دارويي(ADR ) در ايران به‌عنوان عضو كامل برنامه بين‌المللي نظارت بر دارو سازمان جهاني بهداشت در سال 1376 فعاليت خود را آغاز كرد. اين مركز با هدف اصلي افزايش ايمني دارو و پيشگيري از عوارض و مرگ و مير ناشي از مصرف دارو، فعاليت هاي نظارت دارويي را در كشور دنبال كرده است. اين مركز با دريافت و آناليز گزارشات ADR اقدام به صدور اطلاعيه‌هاي هشدار به متخصصين سلامت ميكند. در اين مقاله سعي شده است اطلاعيه هاي هشدار اين مركز از ابتداي تاسيس تا سال 1402 مورد بررسي قرار گيرد. روش كار: اين مطالعه از نوع مقطعي بوده و در فاصله سال‌هاي 1377 تا بهار1402 تمام اطلاعيه‌هاي هشدار صادر شده توسط مركز ADR ايران مورد بررسي قرار گرفته است. در اين بررسي داروها و دسته‌هاي دارويي كه موجب بيشترين دفعات صدور اطلاعيه هشدار شده‌اند و همچنين عوارضي كه بيشترين درصد وقوع را داشته اند از اين گزارشات استخراج شدند. يافته‌ها: از ابتداي تاسيس مركز ADR ايران، 126 اطلاعيه هشدار بر اساس گزارشات دريافتي از مراجع بين المللي و داخلي صادر شده است. داروهاي ديكلوفناك، پيروكسيكام، سفترياكسون، ترامادول، لاموتريژين و سيلدنافيل بيشترين هشدار را دريافت كرده‌اند. بيش از 48% هشدارهاي صادر شده مربوط به داروهاي تزريقي و 43% مربوط به فراورده‌هاي خوراكي ميباشد. بيشترين عوارضي كه در اطلاعيه‌هاي هشدار مركز ايران ثبت شده‌اند به ترتيب: عوارض عصبي، قلبي-عروقي، عصبي عضلاني، پوستي، حساسيتي و اختلالات بينايي بود. بيش از 83% عوارض گزارش شده، عوارض منجر به فوت يا شرايط تهديد كننده حيات، عوارض منجر به بستري شدن يا طولانيتر شدن مدت بستري بود. اطلاعيه هاي هشدار صادره در 9 مورد منجر به جمع آوري محصول از سطح عرضه و 8 مورد نيز منجر به تغيير برچسب و بسته‌بندي دارو شده‌است. نتيجه‌گيري: نتايج مطالعه نشان ميدهد دقت بيشتر در تجويز و مصرف فراورده‌هاي پرهشدار و همچنين آموزش به متخصصين سلامت از بروز بسياري از اشتباهات داروپزشكي و عوارض جانبي جدي جلوگيري كند. بررسي گزارشات دريافتي و اقدامات انجام شده در حوزه فارماكوويژيلانس ميتواند كمك شاياني در راستاي اتخاذ سياستهاي مناسب دارويي در حيطه تجويز و مصرف منطقي داروها در نظام دارويي كشور باشد.