طبقه‌بندي‌ها و هستي‌شناسي‌هاي ايمني دارو: مرور نظام‌مند پوشش محتوا

مقدمه و هدف: ارزيابي پوشش محتواي سيستم‌هاي طبقه‌بندي و هستي‌شناسي ايمني دارو به كاربران در انتخاب سيستم‌هاي هستي‌شناسي و طبقه‌بندي مناسب براي ثبت و گزارش‌دهي عوارض دارو كمك ميكند. هدف اين مرور، شناسايي و مقايسه محتواي طبقه‌بندي‌ها/هستي‌شناسي‌هاي ايمني دارويي بود. روش كار: جستجوي نظام‌مند در پايگاه‌هاي اطلاعاتي، منابع هستي‌شناسي/طبقه‌بندي و موتورهاي جستجو شامل Google Scholar، گوگل، مركز ملي هستي‌شناسي زيست‌پزشكي (NCBO) BioPortal، موسسه هستي‌شناسي بيولوژيكي و زيست پزشكي متن‌باز (OBO)، وب‌سايت WHO و همچنين Scopus، PubMed، Science Directو Web of Science انجام شد. مطالعاتي وارد شدند كه طبقه‌بندي‌، هستي‌شناسي‌، رده‌بندي‌ و يا اصطلاح‌نامه‌ ايمني حوزه دارو ايجاد يا ارزيابي كرده بودند. مفاهيم تحت پوشش اين سيستمها شناسايي و مقايسه شد. يافته‌ها: 16 مقاله وارد شد كه هر كدام يك طبقه‌بندي/هستي‌شناسي ايمني دارو معرفي كرده‌اند. موضوع تحت پوشش اكثر اين طبقه‌بندي‌ها/ هستي‌شناسي‌ها واكنشهاي ناگوار دارويي (6 سيستم)، رويدادهاي ناگوار دارويي (4 سيستم) و مشكلات مربوط به دارو (2 سيستم) بود. خطاهاي دارويي، خطاهاي شناختي پزشكي، اثرات ناگوار دارويي و آسيب ناشي از خطاهاي دارويي هر كدام فقط در يك طبقه‌بندي/هستي‌شناسي پوشش داده شدند. رايجترين مفاهيم تحت پوشش اين سيستم‌ها شامل ويژگيهاي بيمار (8 سيستم)، پيامدهاي بيمار (8 سيستم)، نوع واقعه (7 سيستم)، ميزان آسيب (5 سيستم)، نام داروها (5 سيستم)، عوامل مشاركت كننده/خطرات (4 سيستم)، زمان رخداد واقعه (4 سيستم) و اقدامات (شامل اقدامات بهبوددهنده، اقدامات انجام شده براي كاهش خطر و عوامل كاهش‌دهنده) (4 سيستم) بود. محصول (3 سيستم)، آناتومي (3 سيستم)، دوز (2 سيستم)، تشخيص (1 سيستم)، ويژگي‌هاي واقعه (1 سيستم) و افراد درگير (1 سيستم) برخي از مفاهيم كمتر پوشش داده شده در اين طبقه‌بندي‌ها/ هستي‌شناسي‌ها هستند. نتيجه‌گيري: هستي‌شناسي رويدادهاي ناگوار دارويي ODAE با 11 گروه مفاهيم اصلي جامع‌ترين سيستم معرفي شده براي مفاهيم ايمني دارو است. هستي‌شناسي‌ها/طبقه‌بندي‌هايNCC MERP ، EIDOS، SEDA-CADR، ADRO و OPAE به ترتيب 8، 7، 7، 6 و 5 مفهوم اصلي را پوشش مي دهند. فقط MedDRA و ODAE بطور رسمي به عنوان طبقه‌بندي /هستي‌شناسي در منابع مرجع هستي‌شناسي مانند BioPortal در دسترس هستند. همچنين، مشخص شد كه اين سيستم از واژه‌هاي متنوع استفاده مي‌كنند كه در صورت استفاده، اشتراك داده‌ها را مشكل مي‌كنند. لذا استانداردسازي واژه‌هاي مورد استفاده در اين سيستم‌ها ضروري است. اين مطالعه، به ايجاد راهنمايي براي متخصصان به منظور انتخاب طبقه‌بندي /هستي‌شناسي مناسب بر اساس پوشش محتواي مورد نظر آن‌ها كمك مي‌كند.