بررسي علل وقوع خطاهاي دارويي از ديدگاه پرستاران: يك مطالعه مروري

چكيده مقدمه: خطاهاي پزشكي، از چالش هاي مهم تهديدكننده نظام سلامت در تمامي كشورهاست. از شايع ترين خطاهاي پزشكي شناخته‌شده مي‌توان به خطاهاي دارويي اشاره كرد. اشتباهات دارويي مي‌تواند منجر به عواقب ناخوشايندي مانند بستري طولاني‌مدت، افزايش هزينه‌هاي درمان و حتي مرگ شود. خطاهاي شايع دارويي شامل اشتباه در تجويز دارو، عدم رعايت زمان صحيح دارو، رعايت نكردن راه صحيح تجويز دارو، دارو دادن به ميزان بيش از دستور تجويزشده، اشتباه در محاسبه‌ي دارو و دادن دارو به بيمار ديگر به دليل ناآشنايي با بيمار مي‌باشد. دستورات دارويي، بخش مهمي از فرآيند درمان و مراقبت بيمار بوده و از اجزا اصلي عملكرد پرستاران محسوب مي‌شود. لذا اين مطالعه با هدف بررسي علل وقوع خطاهاي دارويي از ديدگاه پرستاران انجام شد. مواد و روش ها: در اين مطالعه ي مروري، مقالات انگليسي و فارسي درزمينه خطاهاي دارويي با تمركز بر عامل بروز خطاي دارويي به‌صورت چكيده و كامل در پايگاه هاي پابمد، اسكوپوس، گوگل اسكولار، ايران مدكس، ايرانداك مگيران، SID در بازه‌ي زماني 1380 تا 1402 جستجو شد. مطالعات بر اساس واژگان كليدي خطاي دارويي، medication error و wrong drug در پايگاه‌هاي ذكرشده جستجو شدند. سپس از مطالعات يافت شده، موارد مرتبط با پرستاران انتخاب گرديد. در ابتدا، 430 مقاله انتخاب شد، تعدادي از مقالات به علت تكراري بودن، مرتبط نبودن چكيده با موضوع حذف شدند. درنهايت، 36 مقاله براي اين مطالعه مدنظر قرار گرفت. يافته‌ها: از بيشترين دلايل بروز اشتباهات دارويي در ايران مي‌توان به كمبود پرستار نسبت به بيمار، خستگي ناشي از كار زياد، استرس شغلي، بد خط بودن پزشك، كمبود اطلاعات دارويي و ثبت نادرست دارو در كارت دارويي توسط پرستار اشاره كرد. همچنين در مطالعات خارجي، شايع‌ترين عوامل مؤثر خطاي دارويي، دانش دارويي ناكافي، خستگي و كار بيش‌ازحد، اختلال در ارتباطات، آموزش ناكافي كاركنان و نسبت بالاي بيمار به پرستار بود. نتيجه‌گيري: عوامل مؤثر بر خطاهاي دارويي از ديدگاه پرستاران بسيار گسترده، متغير و متأثر از عوامل شخصي، سازماني و موقعيتي مي‌باشد. برآورد شيوع و انواع خطاهاي دارويي و عوامل خطر شناسايي‌شده امكان مداخلات هدفمندتري را فراهم مي‌كند. بر اساس گزارش‌ها مطالعات، آموزش پرستاران، اتخاذ رويكرد مراقبت مبتني بر شواهد و ايجاد تعامل و هماهنگي بين پرستاران و پزشكان در بيمارستان مي‌تواند نقش مؤثري در كاهش خطاي دارويي پرستاران داشته باشد. بااين‌حال، تحقيقات بيشتري براي ارزيابي اثربخشي مداخلات براي كاهش شيوع خطاهاي دارويي موردنياز است.