تأثير سرمايه انساني و تحقيق و توسعه در ارتقاي بهره وري كل عوامل در ايران با استفاده از مدل خودتوضيح با وقفه هاي گسترده

The effect of human capital and research and development in promoting total factor productivity in Iran Using an autoregressive distributed lag (ARDL)

تحقيق حاضر، به بررسي تأثير سرمايه انساني و تحقيق و توسعه در ارتقاي بهره‌وري كل عوامل در ايران با استفاده از مدل (‏ARDL‏) طي ‏دوره 1990 تا 2017 مي‌پردازد. قبل از برآورد مدل، آزمون ايستايي (مانايي) متغيرها صورت گرفت. نتايج آزمون ايستايي بر اساس ‏آزمون‌هاي ديكي- فولر تعميم‌يافته و فيليپس- پرون نشان داد، كه شاخص بهره‌وري كل در سطح داده‌ها ايستا بود، ولي متغيرهاي ‏سرمايه انساني و تحقيق و توسعه در سطح تفاضل اول مانا بودند. بنابراين، از آنجا كه متغيرهاي اين تحقيق (‏‎0‎‏)‏I‏ و (‏‎1‎‏)‏I‏ بودند، از روش ‏‏(‏ARDL‏) براي بررسي روابط ميان متغيرها استفاده شد. برآورد مدل‌ها در كوتاه‌مدت و بلندمدت نشان مي‌دهند كه سرمايه انساني و ‏تحقيق و توسعه (‏R D‏) بر بهره‌وري كل عوامل داراي تأثير مثبت و معناداري دارند. ضريب متغير تصحيح خطا (‏ECM‏)، 56/0 بوده و از ‏نظر آماري در سطح اطمينان 99 درصد معنادار است و بيانگر سرعت تعديل مدل مي‌باشد و نشان مي‌دهد تعديل انحرافات از رابطه ‏تعادلي بلندمدت حدود دو دوره است. ضمناً به منظور بررسي ثبات پارمترها و واريانس مدل، از آزمون مجموع تجمعي پسماندهاي ‏بازگشتي و آزمون مجموع مجذور تجمعي پسماندهاي بازگشتي استفاده شده است. نتايج آزمون‌هاي مذكور نشان مي‌دهند در سطح ‏احتمال 95 درصد، فرضيه بي‌ثباتي پارامترها رد مي‌شود. بنابراين، ثبات دائمي بلندمدت براي پارامترهاي مدل دوره مورد بررسي قابل ‏قبول است. به عبارت ديگر، هيچ شكست ساختاري در مدل مشاهده نمي‌شود. ‏