فرصت ها و تهديدهاي ديپلماسي انرژي ايران در غرب آسيا 2011- 2023 (مطالعه موردي كشور عربستان)

در عصر جهاني‌شدن و تعامل گستردۀ سياست و اقتصاد، انرژي به‌عنوان ابزار اقتصادي قدرتمند، جايگاه مهمي در ديپلماسي كشورها پيدا كرده است. در ميان حامل‌هاي مختلف انرژي، تقاضاي جهاني براي گاز به‌عنوان سوخت ارزان و پاك به‌سرعت در حال افزايش است. اين امر رقابت ميان كشورهاي توليدكننده براي بهره‌مندي بيشتر از اين سوخت را در ديپلماسي انرژي افزايش داده است. با توجه به اينكه جمهوري اسلامي ايران و فدراسيون روسيه جزو بزرگ‌ترين دارندگان منابع گازي جهان هستند و بازارهاي هدف آن‌ها نيز تا حدود زيادي مشترك است، دو كشور در عمل در موقعيت رقابت در عرصۀ تجارت اين حامل انرژي قرار دارند. يافته هاي مقاله حاضر نشان مي دهند كه مهم ترين مؤلفه-هاي ديپلماسي انرژي جمهوري اسلامي ايران عبارتند از: دسترسي به بازارهاي جهاني، جذب سرمايه هاي خارجي و ثبات در بازار انرژي. از سويي ديگر مؤلفه هاي ديپلماسي انرژي عربستان سعودي در اين زمينه را مي توان ارتقاي جايگاه خويش در عرصه ديپلماسي انرژي نفت و گاز، حفظ روابط حسنه خود با قدرت هاي فرامنطقه اي نفت و گاز همچون ايالات متحده و در نهايت بهره گيري از ابزارها و امكانات خارجي به منظور اتخاذ سياست هاي انرژي با توجه به تحولات و روندهاي بازار انرژي و هم چنين تعامل با بازيگران اين عرصه دانست؛ بنابراين نوشتار كنوني با محوريت قرار دادن رهيافت مقايسه اي و بهره گيري از روش تحليلي- توصيفي سعي در بررسي تطبيقي مؤلفه هاي ديپلماسي انرژي ايران و عربستان دارد. عربستان سعودي در كليات ديپلماسي انرژي در غرب آسيا موفق‌تر بوده است. از سوي ديگر، مواردي همچون تحريم هاي اعمال شده عليه كشورمان، مقررات تجاري در زمينه نفت، ايران را در اين زمينه با مشكلاتي بعضاً جدي مواجه نموده است.