واسنجي روش هارگريوز-ساماني (H-S) در برآورد تبخير و تعرق

Calibration of the Hargreaves-Samani (H-S) method in estimating evaporation and transpiration

تبخير و تعرق به عنوان يكي از مولفه هاي مهم در مديريت و برنامه ريزي آبياري و بهره وري كشاورزي مي باشد. در روش هاي غيرمستقيم تعيين تبخير و تعرق مرجع، روشي ساده، كارآمد و با نياز به تعداد كم داده هاي ورودي در اولويت هستند. يكي از گزينه هاي مطرح روش هارگريوز-ساماني به عنوان روش ساده و با تعداد داده كم مي باشد كه واسنجي روش، دقت را به شدت بالا مي برد. هدف اين تحقيق واسنجي روش با تعيين دقيق ضريب معادله در مناطق اقليمي مختلف (اراك، بجنورد، تهران، نوشهر، ايلام، خرم آباد) است. روش فائو- پنمن- مانتيث به عنوان روش مرجع در فرآيند واسنجي مي باشد. تغييرات دوره اي ضريب هارگريوز-ساماني در تمام ايستگاه ها مشهود است، به طوري كه كمينه مقدار ضريب در تمام ايستگاه ها در ماه دسامبر اتفاق افتاده است و بيشينه مقدار در ماه هاي جولاي و جون مي باشد. مقدار ضريب در ايستگاه هاي تهران، بيرجند و ايلام بيشترين مقدار و در ايستگاه نوشهر كمترين مقدار را دارد. اگر متوسط ضريب براي هر ايستگاه محاسبه شود، مقدار افزايش ضريب از ايستگاه نوشهر به ايستگاه-هاي اراك، ايلام، تهران، بيرجند و خرم آباد به ترتيب برابر با 48/9، 91/38، 43/64، 89/44 و 34/18 درصد مي باشد. در نقشه پهنه-بندي ضريب با روش كريجينگ از استان هاي مازندران، مركزي، لرستان به طرف ايلام، خراسان جنوبي، تهران مقدار ضريب افزايش يافته است. مقدار ضريب در قسمت هاي دروني و بيروني استان هاي مركزي و لرستان با استان هاي هاي ايلام، خراسان جنوبي و تهران كاملا متفاوت است. تغييرات زماني و مكاني ضريب، نياز به واسنجي روش H-Sرا ضروري مي سازد.