تحليل تغييرات پوشش اراضي در پلاياي درياچه نمك و اثرات آن بر امنيت زيست‌محيطي نواحي پيرامون

Analysis of land cover changes in the Namak Lake playa and its effects on the environmental security of the surrounding areas

تخريب اكولوژيكي توسط دخالت‌هاي انساني و تغييرات آب‌وهوايي از اين قابليت برخوردار هستند كه سبب بروز بحران‌هاي محيط زيستي در منطقه شود و منابع طبيعي و انساني را به چالش بكشاند. با توجه به تغييرات و خشك شدن تدريجي درياچه نمك، طبيعتاً شكل‌گيري بحران در اين درياچه، مي‌تواند به لحاظ زيست‌محيطي، اقتصادي و اجتماعي، تأثيرات منفي بر جوامع انساني و ساكنان نواحي پيرامون داشته باشد. يكي از روش‌هاي تعيين الگوي تغييرات پوشش اراضي و تغييرات شوري پلايا در طي زمان و مكان‌هاي مختلف استفاده از تكنيك سنجش‌ازدور است. ازاين‌رو، هدف پژوهش حاضر، بررسي و تحليل تغييرات پوشش اراضي در پلاياي درياچه نمك با استفاده از روش الگوريتم حداكثر احتمال (Maximum likelihood) و اثرات آن بر امنيت زيست‌محيطي سكونتگاه‌هاي پيرامون پلاياي درياچه نمك است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه به دليل كاهش ورودي آب به درياچه درنتيجه احداث سد در بالادست حوضه و اثرات تغيير اقليم، پهنه آبي يا درياچه فصلي درياچه نمك از بين رفته و پهنه نمكي در اين قسمت گسترش‌يافته است. بيشترين تغييرات درياچه مربوط به بخش شمال غربي درياچه است كه مهم‌ترين رودخانه‌‌ها ازجمله جاجرود، شور، قره‌چاي و قمرود به اين بخش از درياچه، زهكشي و تخليه مي‌شوند. همچنين نتايج حاكي از آن است كه به دليل فقدان سكونتگاه‌ها و جوامع انساني در نزديكي درياچه نمك با توجه به شرايط طبيعي و اقليمي منطقه، نمي‌توان بروز رخدادهاي زيست‌محيطي كه مسائل امنيتي و سياسي را تحت شعاع قرار دهد در كوتاه‌مدت انتظار داشت.

Ecological destruction by human interventions and climate changes have the ability to cause environmental crises in the region and challenge natural and human resources. Considering the changes and gradual drying of the Namak Lake, naturally, the formation of a crisis in this lake can have negative effects on human societies and residents of the surrounding areas in terms of ecology, economy and society. One of the ways to determine the pattern of land cover changes and playa salinity changes during different times and places is to use remote sensing technique. Therefore, the aim of the current research is to investigate and analyze the land cover changes in the Namak Lake playa using the maximum likelihood algorithm and its effects on the environmental security of the settlements around the Namak Lake playa. The results of this research show that due to the reduction of water inflow to the lake as a result of the construction of the dam upstream of the basin and the effects of climate change, the water zone or the seasonal lake of the salt lake has disappeared and the salt zone has expanded in this part. The most changes of the lake are related to the northwestern part of the lake, where the most important rivers, including Jajrud, Shur, Qarachai and Qomrud, drain and empty into this part of the lake. Also, the results indicate that due to the lack of settlements and human communities near the Namak Lake, due to the natural and climatic conditions of the region, the occurrence of environmental events that will affect security and political issues cannot be expected in the short term.