سياست خارجي دولت سيزدهم در قبال منطقه خليج فارس: تداوم يا تغيير؟

ايران و كشورهاي حوزه خليج فارس اكنون پس از سال‌‌ها تنش و بحران، فضاي جديدي مبتني بر بهبود روابط را در دولت رئيسي تجربه مي‌‌كنند. هدف پژوهش حاضر بررسي سياست خارجي دولت آقاي رئيسي در قبال كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس است. بر همين اساس سوال اصلي بر اين مبنا قرار دارد كه ديپلماسي دولت سيزدهم در قبال كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس دستخوش چه تحول راهبردي شده است؟ فرضيه پژوهش بدين گونه مفصل‌بندي شده است كه راهبرد كلان ديپلماسي دولت سيزدهم در قبال كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس نسبت به دولت‌‌هاي گذشته از پايداري و ثبات برخودار بوده است. يافته‌‌ها مبين آنند كه متغيرهاي پايدار ژئوپليتيكي، ژئواستراتژيكي، ژئوكالچر و ژئواكونوميك توسعه مناسبات با كشورهاي همسايه را به امري اجتناب ناپذير در سياست خارجي ايران مبدل ساخته است. در حقيقت منافع ملي ايران در زمينه‌هاي سياسي، اقتصادي و امنيتي با كشورهاي منطقه خليج فارس پيوند خورده است. به همين دليل اين منطقه همواره از اهميت ويژه‌‌اي در سياست خارجي ايران برخودار بوده است. اما به لحاظ تاكتيكي تحول درون زا در سياست خارجي دولت سيزدهم و متعاقب آن حاكميت رويكرد سياست همسايگي، سبب شده تا دستگاه ديپلماسي اهتمام ويژه‌‌اي به منطقه‌گرايي و گسترش مناسبات با همسايگان جنوبي كشور داشته باشد. بر همين مبنا، سياست همسايگي به اصل مهم دستگاه ديپلماسي دولت سيزدهم مبدل گشت و بدين ترتيب شاهد تغيير فضا در روابط متقابل تهران و اعضاي شوراي همكاري خليج فارس بوده‌‌ايم. با اين حال، بايد تاكيد داشت فشارها و الزامات ساختاري و تغيير فضاي منطقه‌‌اي و بين‌‌المللي نقش مهمي‌‌تري در كاميابي دولت سيزدهم در بهبود و توسعه مناسبات با كشورهاي عرب منطقه داشته است. روش پژوهش تحليلي – تبييني بوده و داده‌‌ها از منابع كتابخانه‌‌اي و اينترنتي جمع‌‌آوري شده است. براي تبيين موضوع پژوهش نيز از نظريه واقع‌‌گرايي نئوكلاسيك استفاده شده است.

Iran and the countries of the Persian Gulf region are now experiencing a new atmosphere based on improving relations after years of tension and crisis in the government of President Ebrahim Raisi. The aim of the present research is to examine the foreign policy of Raisi s government towards the countries of the Gulf Cooperation Council. Based on this, the main question is based on what strategic changes have occurred in the diplomacy of the thirteenth government towards the countries of the Gulf Cooperation Council compared to previous governments? The research hypothesis is detailed in such a way that the overall strategy of the thirteenth government s diplomacy towards the countries of the Gulf Cooperation Council has been characterized by stability and continuity compared to previous governments. The findings indicate that stable geopolitical, geostrategic, geocultural, and geoeconomic variables have made developing relations with neighboring countries an inevitable part of Iran s foreign policy. In fact, Iran s national interests in political, economic, and security areas are linked to the countries of the Persian Gulf region. For this reason, this region has always been of special importance in Iran s foreign policy. However, tactical changes in the foreign policy of the thirteenth government and the subsequent dominance of the neighboring policy approach have led the diplomatic apparatus to pay special attention to regionalism and expanding relations with the southern neighbors of the country. Based on this, the neighboring policy has become an important principle of the thirteenth government s diplomatic apparatus, and thus we have witnessed a change in the atmosphere of mutual relations between Tehran and the members of the Gulf Cooperation Council. However, it should be emphasized that structural pressures and the changing regional and international environment have played a more important role in the success of the thirteenth government in improving and developing relations with the Arab countries of the region. The research method is analytical-explanatory and the data has been collected from library and internet sources. The theory of neoclassical realism has been used to explain the research topic.