روند استفاده از فراتركيب به عنوان روش كيفي كل نگر در علوم انساني و اجتماعي

فراتركيب كيفي مي‌تواند روشي براي درك عميق‌تر اشتراكات، روندها و الگوها در يافته‌هاي پژوهشي باشد و نيز امكان نظريه پردازي در مطالعات متعدد را فراهم سازد. هدف اين مقاله بررسي روند استفاده از فراتركيب براي انجام پژوهش هاي كيفي كل نگر در دوره هاي تحصيلات تكميلي علوم انساني و اجتماعي است. براي اين منظور و با استفاده از روش تحليل محتوا، از پايگاه گنج ايرانداك به عنوان منبع داده هاي پژوهش استفاده شد. نخست، پژوهشگر با جستجوي واژگان كليدي مربوطه در سامانه گنج ايرانداك، به فهرستي از پژوهش هاي مرتبط در حوزه هاي مختلف طي بازه اي 12 ساله از 1390 تا 1401 دست يافت. سپس، با در نظر گرفتن معيارهاي گزينش، به بررسي، دسته بندي و تحليل چكيده و روش پژوهشي مطالعات منتخب پرداخته شد. در نهايت، با تلفيق و تركيب مقوله ها، تصويري از چگونگي روندها و الگوهاي موجود در استفاده از فراتركيب در علوم انساني و اجتماعي به دست آمد. يافته هاي اين پژوهش نشان داد كه استفاده از فراتركيب طي 5 سال نخست دوره ياد شده نسبتا ثابت بود اما پس از آن با شيبي تند افزايشيافت تا اينكه طي 7 سال آخر بازه مذكور، ابتدا 4 برابر و در سال انتهايي تا 18 برابر سال نخست، از آن روش استفاده شد. در ميان رشته هايي كه بيشترين فراواني را در استفاده از روش فراتركيب داشتند به ترتيب شامل مديريت، علوم تربيتي، فناوري اطلاعات و كتابداري، حسابداري، اقتصاد و علوم اجتماعي و ساير شاخه هاي علوم انساني مي شوند. بر اساس اين نتايج، ميتوان گفت كه استفاده از فراتركيب در رشته هاي علوم انساني و اجتماعي در سال هاي اخير و نيز آتي رو به گسترش بوده و اين موضوع ضرورت آموزش، ترويج و توسعه اين روش پژوهشي را دو چندان مي كند.