روش‌شناسي علوم انساني سلامت: تأمل نظري در كاربست روش‌شناسي علوم انساني در علم پزشكي

زمينه و هدف: شيوه‌هاي بهره‌گيري از روش‌شناسي علوم انساني در علم پزشكي و چارچوب‌هاي روش شناسانه مورد بهره‌برداري در اين مقاله مورد تأكيد است. در اين نوع از روش‌شناسي، رويكردي صوري در بستري تجربي شكل مي‌گيرد كه البته سازوكارهاي علمي نيز بران مترتب است. درعين‌حال زمينه‌هاي نظري، بستري آزمايشگاهي و تجربه گرايانه يا تحققي، مبناي سازمان‌دهي اين نوع از روش‌شناسي براي پژوهش است. اين رويكرد درعين‌حال برخورداري از تبيين مبتني بر زمينه‌هاي انساني داراي نظم در واقعيات، امكان وارسي عيني واقعيات و حصول علم خالص در فرايند پژوهش است. اين تركيب رويكردي نوين به حوزه‌هاي بين‌رشته‌اي است. تعامل روش‌مند علوم انساني و علوم پزشكي راهگشاي بسياري از مشكلات حوزه سلامت است. روش: اين پژوهش با توجه به زمينه اصلي بحث با استفاده از روش اسناد و مدارك علمي و با تكنيك فيش‌برداري توصيفي و تحليلي از منابع معتبر داخلي و بين‌المللي انجام شده است. يافته‌ها: كاربردهاي روش‌شناسي علوم انساني در علوم پزشكي با اقتضائات اشتراك در روش‌شناسي علمي وارسي پديده؛ بهره‌گيري از تبيين در علوم انساني براي ارزيابي وضعيت سلامت در علم پزشكي؛ نظم در واقعيات موردبررسي، بدين ترتيب كه محققان هر دو رشته اطلاعات را به نفع يا به ضرر خود جمع‌آوري مي‌كنند؛ امكان وارسي عيني واقعيات در علوم انساني سلامت؛ همگاني بودن دستاوردهاي هردو حوزه علوم انساني سلامت؛ شك سازمان‌يافته نسبت به اينكه هيچ از دستاوردها اين حوزه نهايي نيست و امكان حصول دستاوردهاي جديدتر فراهم است؛ فارغ از ارزش بودن در اينجا معني ندارد و علوم انساني سلامت ارزش محور به ارزيابي پديده‌ها مي‌پردازد؛ تجارب مستقيم و غيرمستقيم در علوم انساني سلامت و بينش‌هاي انساني درارزشيابي وتحليل سلامت صورت مي‌گيرد. نتيجه‌گيري: نتايج تحقيق حاكي از اين است كه يكي از دشوراي هاي سرايت دستاوردهاي حاصل از پژوهش‌هاي علوم اجتماعي و علوم انساني، به حوزه علوم پزشكي، انتشار اين نتايج و دستاوردها است. دستاوردهاي پژوهش هاي علوم انساني در حوزه پزشكي براي مخاطبان يا كاربران حوزه پزشكي به آساني قابل درك نمي باشد كاربران حوزه پزشكي ترجيح مي دهند كه از دانش كاربردي در عمل استفاده كنند در حاليكه نتايج پژوهش هاي علوم انساني پزشكي با بيان جزئيات و تجربيات متني غني ممكن است براي پزشكان بيش‌ازحد انتزاعي باشد بنابراين، ترجمه دانش توليدشده توسط تحقيقات علوم انساني پزشكي براي مخاطبان پزشكي، مستلزم بيان واضح و صريح مفاهيم عملي آن است. در روش شناسي علوم انساني پزشكي نمي‌توان از يك قاعده براي همه انواع پژوهش ها استفاده كرد و لازمه آن شناخت تفاوت‌هاي اساسي در كاركرد، هدف و مخاطب است تا بتوان بر مبناي آن از معيارها و روش‌هاي متفاوتي استفاده كرد.