مشكل «جعبه سياه» در تحقيقات علوم اجتماعي

در سال‌هاي اخير، اهميت تبيين هاي مكانيسم‌محور به يك اعتقاد مشترك در ميان دانش پژوهان علوم اجتماعي تبديل شده و محققان بسياري را از طيف متنوع سنت‌هاي روش‌شناختي (كمّي و كيفي،آزمايشي و غيرآزمايشي، تعميمي و تفريدي، مدل‌هاي صوري و نثر روايتي) متحد كرده است. در اين راستا، شايد تنها چيزي كه دست اندركاران رويكردهاي متنوع روش شناختي را وحدت بخشيده است، تصديق ارزشمندي مكانيسم‌هاي علّي و مقارن با آن، ترديد نسبت به استدلال هاي از نوع «هم تغييري يا همبستگي» در تبيين هاي علوم اجتماعي باشد. استدلال اصلي اين است كه تبيين هاي متعارف در علوم اجتماعي كه از نوع «هم تغييرييا همبستگي» هستند از حيث علّي ناقص و ناتمام اند و بايد به درون جعبه علّيتميان متغيرهاي مستقل و وابسته كه «جعبه سياه» محسوب مي شود، برويم تا فرآيند يا فرآيندهايي كه اين همبستگي يا هم‌تغييري را ببار آورده است، مشخص نماييم. در حقيقت، چرخش به سمت مكانيسم‌ها، اصلاحي مفيد برايحل مشكل جعبه سياه در تحقيقات اجتماعي و تكميل تبيين علّي در علوم اجتماعي بوده است. در اين مقاله، نشان خواهيم داد كه پژوهشگران علوم اجتماعي چگونه بايستي با مشكل جعبه سياه در تحقيقات تبييني برخورد نموده و «تبيين هاي اوليه» يا «تبيين‌هاي با جعبه سياه» (همبستگي ميان متغيرها) را به «تبيين هاي نهايي» يا «تبيين‌هاي فاقد جعبه سياه» تبديل نمايند.