بررسي ديگرمحوري در انديشۀ ايران‌شهري حاكم بر فلات ايران به‌مثابه عنصري هويت‌ساز و الگوساز از دوران پيشااسلامي تا عصر حاضر

بررسي تاريخ فلات ايران حاكي از وجود مؤلفه‌هاي هويت‌‌سازي در اين خطه است كه آن را انديشة ايران‌شهري نام نهاده‌اند؛ آنچه از دوران پيشااسلامي تا عصر حاضر در اين خطه حضور داشته و پس از حملات يونانيان، اعراب، تركان و مغولان از بين نرفته است. پژوهش حاضر بررسي مؤلفه‌اي است كه در تاريخ فلات ايران ادامه داشته است. اين مؤلفه ديگرمحوري است كه علي‌رغم تغيير حكومت‌ها، مذهب‌ها و دين‌ها اشتراكي منحصربه‌فرد به ساكنين فلات ايران در هزاره‌‌هاي اخير بخشيده است. ديگرمحوري عقيده بر تأثير ديگري بر زندگيِ خود است. يعني نقش اصلي را در پيشرفت و پسرفت فرد يا جمع، نه خودِ فردي يا جمعي، كه ديگري ايفا مي‌كند. ديگري هم شامل عناصر متافيزيكي (توتم‌ها مانند گياه‌پرستي، فال‌گيري و جز آن) است و هم فيزيكي (نقش جبر جغرافيايي يا حكومت‌ها در افول قدرت و جز آن). اين مؤلفه با حذف خود، الگوهايي شناختي مي‌سازد كه در آن‌ها نقش تعيين‌كنندة ديگري، تكرار و تثبيت مي‌شود و ادامه مي‌يابد. تداوم انفعال خود در برابر عناصر بيروني در نهايت ايران معاصر را پس از برخورد با قانون و اومانيسم غرب به پيچيدگي‌هاي جديدتري رهنمون مي‌شود كه در آن‌ها انسان و خود هيچ‌گاه موضوعيت پيدا نمي‌كند.