برقع، هويت بومي- اجتماعي زنان هرمزگان

هويت يا كيستي، مجموعه‌اي از ويژگي‌ها و خلقيات رفتاري و اعتقادي است كه شخص را نسبت به ديگران متمايز مي‌گرداند. پس از تغذيه و سلامت، پوشاك يكي از مهم‌ترين نيازهاي انساني است كه ويژگي‌هاي هويتي مشخصي را در جوامع انساني هويدا مي‌سازد. رنگ، فرم و نوع لباسي كه هر فرد در اجتماع از آن استفاده مي‌كند، نشانه‌هايي از هويت فردي، قومي، منطقه‌اي و ملي افراد جامعه محسوب مي‌گردد. برقع، بخشي از لباس زنان هرمزگان است كه به‌عنوان روبنده، مورد استفاده قرار مي‌گيرد و علاوه بر مستوري، كاركردهاي فرهنگي، قومي و تزئيني نيز بر آن مترتب است. شناخت ويژگي‌هاي فرمي، رنگي و تزئيني اين تكه از لباس بانوان هرمزگاني و نيز نوع استفاده از آن در مراسمات و موقعيت‌هاي مختلف اجتماعي بيان‌كننده فرهنگي است كه اين مردم در طول تاريخ آن را پاس داشته و حفاظت نموده‌اند. شناخت و ترويج اين مظاهر فرهنگي يكي از مهم‌ترين روش‌هاي پاسداشت هويت‌هاي مبتني بر فرهنگ اصيل و بومي به‌ حساب مي‌آيد. اين مقاله سعي دارد علاوه بر معرفي و جايگاه هويتي اين پوشش به انواع آن و نيز سنت‌هاي رايج استفاده از آن در ميان اين اقوام پرداخته و موقعيت كنوني استفاده از اين پوشش هويتي را بررسي نمايد. روش گردآوري اطلاعات كتابخانه‌اي است و تصاوير از طريق تمامي منابع چون مجلات، كتاب‌ها و عكس‌هاي گرفته‌شده توسط اشخاص و نيز تصاوير موجود در فضاي وب و يا هر امكاني كه در اختيار نگارنده بوده، فراهم گرديده است. نتايج نشان مي‌دهد كه برقع به‌عنوان يك نشانه هويتي در پوشش زنان هرمزگان، قدمت بسيار زيادي داشته و همواره توسط اين مردم با آداب‌ورسومي خواص مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. تنوع چنداني از حيث فرم نداشته اما از نظر طرح و رنگ انواعي دارد كه به موقعيت اجتماعي پوشندِه خود اشاره دارد. برقع در گذشته جزئي از پوشش بيروني زنان هرمزگاني بوده كه كم‌كم جايگاه خود را به پوشش مناسبتي تغيير داده است. در حال حاضر اين پوشش گرچه در برخي موارد موقعيت گذشته خود را از دست ‌داده و به يك پوشش تزئيني بدل شده است اما هم چنان تمايل به استفاده از آن در بين بانوان اين خطه جنوبي وجود داشته و مي‌توان با كمي تغيير در فرم و تزئينات آن اين پوشش هويت‌ساز را دوباره به ميان اجتماع بانوان بازگرداند.