سيرتحول پسوند (اك ) از فارسي باستان به فارسي نو

The evolution of the suffix (ek)from ancient to modern Persian

در گذشته زبان فارسي ،پسوندهاي فعلي كاركردهاي گوناگوني برعهده داشتند .ازجمله كاركردها، معناي اصلي فعل را گسترش يا محدود ويا به كلي دگرگون مي كردند. غالب پسوندهاي فعلي دراصل هم به جاي قيد به كار مي رفتند وهم به عنوان حرف اضافه .در دوره ميانۀ زبان فارسي، ازكاركردهاي نقشي آنها به تدريج كاسته شد وزبان به سمت تحليل شدگي پيش رفته وپسوندهاي فعلي كمتر باعث تغيير معناي واژگاني فعل مي شوند .به ديگرسخن، به صورت پسوندهاي تثبيت شده در دورۀ ميانه وسپس در دوره بعدي ظاهرشدند.ونقش هاي گوناگون دستوري را برعهده گرفتند.يكي از صورت هاي واژگاني پسوند(-َك)درزبان فارسي امروزاست.كه چنين روندي را پشت سر گذاشته وموضوع اين مقاله هم سيرتحولات تاريخي ونقش آن درزبان فارسي است. مي توان عنوان كردكه پسوند (-ّك) يكي از پركاربردترين پسوندهاي زبان فارسي است.ودراين مقاله سيرتحول (-َك) از دوره باستان تا فارسي امروز بررسي مي شود وبه كاركردهاي آن در ادوارمختلف زبان فارسي اشاره مي گردد. يكي از صورت هاي زباني كه در تحولات زبان كاركردهاي گوناگوني از خود بروز داده است و نقش هاي دستوري مختلفي را بر عهده گرفته است پسوند «-َك» است. جكسن و كنت فهرست نسبتاً جامعي از پسوندهاي زبان اوستايي و فارسي باستان همراه با معاني آنها را ارائه كرده و همانجا متذكر شده اند كه اين صورت ها به تواتر سه نقش عمدة را بر عهده داشته اند، يعني قيد، حرف اضافه وپسوند فعل. غالب اين پيشوندها در گذر از دورة باستان به فارسي ميانه به صورت قالبي و رسوبي در افعال ديده مي شوند كه زايايي خود را از دست داده اند. برخي از پژوهشگران از جمله صمصامي ، فرشيدورد و ابوالقاسمي و فهرست هاي متنوعي از اين پسوندها را معرفي كرده اند.