جلوه‌هاي ادبيات گوتيك در شعر «ايمان بياوريم به آغاز فصل سرد» از فروغ فرخزاد

The effects of Gothic literature in the poem Let us believe in the beginning of the cold season by Forough Farrokhzad

مكتب «گوتيك» يكي از مكاتب محبوب هنري در اواخر قرن هجدهم و اوايل قرن نوزدهم ميلادي است كه تأثير قابل‌توجهي بر ادبيات جهان داشته است. در ايران نيز برخي از شاعران و نويسندگان با تأثير از داستان‌هاي وحشت غربي و برگرفته از برهه‌هاي تاريك تاريخ و اجتماع ايراني، آثاري را به وجود آورده‌اند كه مي‌توان آن‌ها را در رده «گوتيك» طبقه‌بندي كرد، در اين ميان شعر «ايمان بياوريم به آغاز فصل سرد» از فروغ فرخزاد يكي از بهترين نمونه‌هاي شعر گوتيك در ادبيات فارسي است. اين شعر علاوه‌ بااينكه يكي از هراس‌انگيزترين اشعار گوتيك در زبان فارسي به شمار مي‌رود در سايه‌ مضامين سوزناكش، از حزن‌انگيزترين‌ها نيز هست. يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين شعر به خدمت گرفتن مضاميني است كه لبۀ مخوف و ترسناك زندگي و جهان زيستي و ناراحتي‌هاي رواني حاصل از آن را نشان مي‌دهد. در اين پژوهش تلاش شده است با استفاده از روش تحليلي ـ توصيفي و با بهره‌گيري از منابع كتابخانه‌اي به بررسي جلوه‌هاي گوتيك در شعر «ايمان بياوريم به آغاز فصل سرد» پرداخته شود. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد شعر «ايمان بياوريم به آغاز فصل سرد» ازنظر فضاسازي‌هاي وهم‌انگيز، تاريك و مخوف، پريشاني عاطفي، عناصر ماوراءالطبيعه، پيشگويي و سخن گفتن از آينده، درگيري‌هاي ذهني بين دنياي درون و بيرون و توصيف شخصيت‌هاي شرور و... با ژانر گوتيك همخواني دارد. شاعر با خلق محيط و فضايي متناسب با ويژگي‌هاي گوتيك زمينه آفرينش متني را به وجود آورده است كه هم در ژانر گوتيك طبقه‌بندي مي‌شود و هم ويژگي‌ها و عناصر سورئاليستي را به تصوير مي‌كشد، بر همين اساس محتواي شعر آميزه‌اي است از رؤيا و واقعيت در فضايي پرالتهاب و ماليخوليايي. شاعر شعر را با حس تنهايي، تاريكي، عزا، ارواح و... آغاز مي‌كند و تا انتها مخاطب را به فضايي غم‌آلود و ترسناك مي كشاند.