بررسي عناصر داستاني در شاهنامه فردوسي (مورد مطالعه: داستان سياوش)

Study of the story of the story in Ferdowsi Shahnameh (Case Study: Siavash Story)

ادبيات داستاني در معناي جامع به هر روايتي كه خصلتي ساختگي و ابداعي آن بر جنبه‌ي تاريخي و واقعي اش غلبه كند اطلاق مي شود و حماسه‌‌ها كه مانند پاره‌اي از وجود و تفكر آدمي است، هرچند در هر ملتي به گونه‌اي متفاوت تجلي مي‌يابد؛ اما در وجه روايي با هم اشتراك دارد. حماسه شرح احوال پيروزي ها، شكست‌ها و ناكامي‌ها و دلاوري‌هاي يك ملت است. شاهنامه، اثر منظوم حكيم ابوالقاسم فردوسي، يكي از نمونه‌هاي بارز داستان نويسي است كه از سه بخش اسطوره، حماسي و تاريخي تشكيل شده است. داستان سياوش يكي از داستانهاي بخش حماسي شاهنامه فردوسي است. با توجه به اين پرسش كه آيا مي توان داستان سياوش را با عناصر داستاني امروزي در عصر حاضر مورد مطالعه قرار داد؟ بايد گفت كه داستان سياوش براي بررسي عناصر داستان مناسب مي باشد. در اين پژوهش با عـــنايت به مهمترين عناصر داستاني اعـــم از (پيرنگ، شخصيت و شخصيت پردازي، حقيقت مانندي، زاويه ديد، موضوع، درونمايه، صحنه و صحنه پردازي، فضا و رنگ و لحن و گفت و گو) داستان سياوش مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفته است و با عناصر داستاني امروزي مورد تطابق قرار گرفت. در نتيجه مشخص شد كه از لحاظ شخصيت داستان سياوش داراي چند شخصيت اصلي و چندين شخصيت فردي است در شخصيت پردازي از آنان به عنوان شخصيت‌هاي مثبت يا منفي ياد شده است. از نظر حقيقت مانندي با وجودي كه داستان حماســـي است و ويژگي آثار اساطيري و حماسي، اغراق غلو و مبالغه است و همه اينها سبب مي شود، داستان از حقيقت مانندي دور شود؛ با اين حال، داستان سياوش داستاني باور پذير است. اين داستان برخورد خوبي با بدي است و موضوع اصلي داستان سياوش حول محور انسانيت و خصوصيت نيك انساني است. در داستان سياوش پيرنگ از نوع پيرنگ بسته است؛زيرا، اين داستان از كيفيت پيچيده و تو در تو برخوردار است.