بررسي كاركرد‌هاي اخلاقي و اجتماعي پدر در ادبيات با تأكيد بر لالايي‌هاي خراسان

Moral and social functions of the father in literature with a review of Khorasan lullabies

لالايي‌ها بخش ارزشمندي از ادبيات شفاهي را در حوزه ادبيات، فرهنگ و جامعه در ارتباط با زنان و خانواده تشكيل مي‌دهند. لالايي‌ها به علت ارتباط نزديكي كه با خانواده‌ها دارند، منابع ارزشمندي براي شناخت وضعيت فرهنگي، اجتماعي و سياسي به‌حساب مي‌آيند، به‌ويژه در جوامعي كه بافت‌هاي سنتي و اقليمي مختص به آن منطقه را دارند. لالايي‌هاي مادرانه نمايه‌هايي متناقض از پدر را به تصوير مي‌كشند كه گاه توأم باعاطفه و احساس است و گاه انتقادي را با نغمه‌هاي دل‌نشين براي كودك خويش در حضور يا غياب پدر خانواده بيان مي‌كند. اين پژوهش با روش توصيفي - تحليلي با منابع كتابخانه‌اي به بررسي موتيف‌هاي پدر در لالايي‌هاي فرهنگ مردم سنتي در خراسان بزرگ مي‌پردازد. در لالايي‌ها به مسئوليت‌پذيري اقتصادي، اجتماعي پدر، واگويه‌هاي مادران و دلايل عدم حضور پدر توجه ويژه شده است. لالايي‌ها با توجه دوره‌ها و طبقات مختلف اجتماعي در استان خراسان كاركردهاي متفاوتي براي سرايندگان آن داشته است. نخست: فضاي تفكر انتقادي و بازنمايي جنسيتي براي مادران نسبت به پدر خانواده به وجود آورده است، دوم: فضا براي گفت‌وگوي غيرمستقيم، بيان مقاصد، خلاص‌شدن از فشار‌هاي روحي و رواني براي مادر و پدر مهيا كرده است.