تحليل مقايسه‌اي شيوه‌هاي تغيير رفتار در عرفان عملي عين‌القضات همداني با توجه به ديدگاه «ميلتن برگر»

Comparative analysis of the ways of changing the behavior of the practical mysticism of Ain al-Qadat Hamdani According to Milten Berger s point of view

«شيوه‌هاي تغيير رفتار» در گفتمان عرفاني از جمله در انديشه‌هاي عين‌القضاه همداني فرايند و روشي بنيادين است كه با اشراف به ساحات دروني انسان به تبيين مباني عرفان پرداخته و با بكارگيري گزاره‌هاي پرسشي، كاركرد انگيزشي پيام خود را در راستاي تغيير تفكر و تغيير رفتار با تقويت رفتارهاي مطلوب و حذف رفتارهاي نامطلوب تقويت كرده است. در ميان مجموعه نظريه هاي مبتني بر همين تغيير ساحت بيروني (رفتار و گفتار)، نظريه «ميلتن برگر» است كه شيوه‌هايي براي تغيير ارائه داده كه بخشي از آن‌ها مربوط به تغيير در تفكر است و آن را با عنوان «تفكر؛ رفتار پنهان يا رويداد خصوصي» تبيين و صورت بندي كرده است. اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي و با هدف تحليل مقايسه‌اي شيوه‌هاي تغيير رفتار در عرفان عملي عين‌القضات همداني با شيوه‌هاي تغيير رفتار ميلتن برگر پرداخته شده است. شيوه‌هاي تغيير رفتار در گفتمانِ ادبيِ عرفاني از اين نظر حائز اهميت است كه عرفا در رويكرد آموزشي خود پيروانشان را برآن داشته‌اند چراغ رفتارهاي مطلوب را روشن نگاه‌‌ داشته و رفتارهاي نامطلوب را در خاموشي محو ‌سازند و به‌اين طريق آنان را از اضطراب (فردي و اجتماعي) دور كرده و در مسيري روشن رهنمون كنند. بررسي‌هاي به‌عمل آمده نشان مي دهد در فرايند آموزشي عين‌القضات و شيوه‌هاي درماني برگر، هدف از تغيير رفتار، خواه از سنخ گفتار باشند يا كردار؛ اصلاح يا بازگرداندن رفتار نامطلوب به حالت اعتدال و ايده‌آل است به‌ گونه اي كه تغيير، يكي از اهداف مشترك آن‌ دو براي رسيدن به رفتار مطلوب است.