چكيده فارسي :
منظور از نهاد در اين مقاله، واژه‌اي جامعه‌شناسي است و نبايد با ساير معاني ديگر آن مانند: ارگان، سازمان و يا ساختمان‌هاي دولتي و حكومتي اشتباه گرفته شود. اين پژوهش يك پژوهش بنيادي است. نهادها در شكل‌دهي و تأثيرگذاري كه بر رفتار افراد و جوامع، نقشي كليدي دارند. تئوري‌هاي نهادي چارچوبي براي تجزيه و تحليل قوانين، ساختارها و شيوه‌هاي رسمي و غيررسمي ارائه مي‌كنند كه تمام تعاملات اجتماعي را هدايت كرده و نتايجي را شكل مي‌دهد. فهمِ درست، عميق و دقيقِ نهادي ابزاري براي ديدن درست مسائل و سپس حل و رفعِ ريشه‌اي مشكلاتِ جامعه ارائه مي دهد. از اين‌رو رويكرد بسياري از علوم انساني اعم از اقتصاد، سياسي و ... در جامعه جهاني به سمت مطالعات نهادي در حال گسترش است.كشورِهاي مسلمان از جمله تمدن ايران در ادوار مختلفِ زيستِ خود، نهادهاي اجتماعي متنوعي متأثر از دين مبين اسلام و نيازهاي فرهنگي و اجتماعي متأثر از سنت‌هاي پيشينيان و جغرافياي فلات ايران در درون خود ايجاد كرده‌بود و اگرچه اين نهادها در دوران قاجار نقش چشم‌گيري در پيش برد جامعه داشتند اما همگي در دوران مدرن‌سازي بدون توجه و فهم از كاركردهاي آن، در اواخر دوران قاجار و پهلوي اول به صورت كامل و يكباره برچيده يا غيرفعال شدند. اين تغيير ناگهاني موجب پديد آمدن اشكالات بسياري در بدنه جامعه، ايجاد كرد. در واقع همه مشكلات بنيادين ايران در حال حاضر ناشي از عدم پيوند مناسب دو پارادايمِ نهادهاي مدرنيته و نهادهاي پيشامدرنيته ايران است. درنتيجه درك، بينش و تسلط تئوري‌هاي بنيادين نهادي در جامعه هم‌چون عينكي در جهت ديدن و حل مشكلات جامعه عمل خواهد كرد.
چكيده لاتين :
In this article, the term institution specifically refers to a sociological concept, distinct from other meanings such as organization, government structures, or official bodies. Institutions have a significant impact on shaping individual and societal behavior. Accordingly, institutional theories provide a framework for analyzing the formal and informal laws, structures, and practices that govern social interactions and determine outcomes. A profound understanding of institutions serves as a crucial tool for effectively addressing and resolving societal problems at their roots. Consequently, there is an increasing focus on institutional studies within various social sciences globally, including economics and politics. Within the context of Iran, an in-depth exploration of this subject is essential. Muslim countries and Iran s challenges arise not only from an insufficient examination of institutional roots but also from the clash and neglect of different institutional paradigms within the country. This conflict arises from the interaction of active and inactive institutions influenced by both modernized institutions and pre-modern Iranian institutions. Throughout its historical periods, Iran, as a civilized nation, has developed a multitude of social institutions shaped by the revelations of Islam, the cultural and social needs of its people, ancestral traditions, and its unique geographical features. Although these institutions played a prominent role during the Qajar era, they were, unfortunately, completely discarded during the late Qajar and early Pahlavi periods without due consideration or understanding of their functions, driven by misguided motives. This sudden and radical change within society has led to the emergence of numerous problems, contributing significantly to the challenges the country faces today. Hence, a comprehensive grasp of foundational institutional theories within society serves as a lens through which these societal problems can be observed and ultimately addressed. By implementing such theories, it becomes possible to take practical steps towards realizing the ideals and principles set forth in the second phase of the Islamic Revolution.
