بررسي شاخص‌هاي آلودگي منابع آب سطحي در يك منطقه آلوده به آرسنيك در استان كردستان

آرسنيك يك عنصر سمي است كه براي گياهان، ميكروارگانيسم ها و انسان سمي است. برخي منابع آلودگي آب شرب منطقه اي از شهرستان بيجار در استان كردستان به عنصر آرسنيك و عوارض آن در ساكنين منطقه را نشان داده است. تحقيق حاضر با هدف بررسي پراكنش آرسنيك در منابع آب هاي سطحي و زيرسطحي منطقه اي به مساحت 360 كيلومترمربع و بررسي شاخص هاي آلودگي منابع آب به آرسنيك انجام شد. نمونه هاي آب به تعداد 36 نمونه از منابع آب موجود در منطقه جمع آوري شد. غلظت آرسنيك نمونه هاي آب بوسيله دستگاه طيف سنج جذب اتمي (روش كوره گرافيتي) اندازه گيري شد و توزيع مكاني آرسنيك در منابع آب سطحي منطقه آلوده، در محيط ArcGIS پهنه-بندي شد. به منظور ارزيابي كيفيت نمونه هاي آب از استاندارد WHO (2011) استفاده شد و جهت ارزيابي غلظت آرسنيك در منابع آب منطقه، از شاخص فلزي (MI)، شاخص آلودگي فلزات سنگين (HPI)، شاخص ارزيابي فلزات سنگين(HEI) و درجه آلودگي (Cd) استفاده شده است. با توجه به نقشه پهنه بندي GIS، بيشترين مقادير آرسنيك در چشمه هاي آب روستاي علي آباد (µg/l 1280) و كمترين آن در روستاي نجف آباد با ميانگين غلظت µg/l 5/3 مشاهده شد. براساس نتايج بدست آمده از شاخص MI ،50 درصد نمونه ها در محدوده آلودگي شديد و غيرقابل شرب (1 MI ) و 50 درصد در محدوده آلودگي كم (1 MI ) قرار گرفتند. نتايج شاخص HEI، درجه آلودگي كم از نظر آرسنيك را براي نمونه هاي آب منطقه بدست آورد (400 HEI). اما ميانگين مقادير شاخص هاي Cd، HPI براي فلز آرسنيك به ترتيب برابر 50/1 و 22/6 و بسيار كمتر از آستانه خطر بود. اگرچه در برخي از نمونه هاي آب (2 نمونه)، مقادير اين شاخص ها در حد آلودگي بسيار بالا بدست آمد. نتايج بدست آمده دراين مطالعه بيانگر آلودگي شديد برخي منابع آب منطقه به عنصر آرسنيك است. بيشتر منابع آب سطحي منطقه مورد مطالعه، جهت آبياري كشاورزي، مصرف حيوانات و گاهي آب شرب ساكنين روستاها استفاده مي شود. آرسنيك با ورود به بدن انسان از طريق چرخه غذايي، مي تواند سلامتي ساكنين منطقه را به شدت به خطر اندازد كه نيازمند انجام تمهيداتي در اين خصوص است.