ارزيابي اثرات اختلالي ناشي از تغييرات اقليمي و پروژه‌هاي سدسازي بر عملكرد اكولو‌ژيكي تالاب اله‌آباد با تأكيد بر توليد گردوغبار

تالاب‌ها از مهمترين آبريز‌هاي حوضه‌هاي روان‌آبي شناخته مي‌شوند كه عمدتا با جانما شدن در پايانه‌ها و ميان‌بندهاي رودخانه‌ها؛ كاركردهاي بوم‌شناختي منحصر به فردي را به ويژه در مؤلفه‌هاي زيستي بر عهده ‌دارند. ايران با توجه به پهنه‌بندي اقليمي و پيكربندي زمين، از توانمندي‌هاي تالابي بالايي برخوردار بوده و انواع تالاب‌ها را از نظر نظام آبشناختي، غناي زيستي و شرايط توپوگرافيكي در خود دارد. در مقالۀ حاضر، با مورد مطالعه قرار دادنِ اله‌آباد به عنوان يك تالابِ درون‌خشكي، فصلي، آب‌شور و ميان‌بند، شناخت و معرفي چگونگي اختلال‌هاي هواشناختي ناشي از تغيير اقليم و سدسازي بر روي آن دنبال شده است. روش‌شناسي اين پژوهش، با مطالعۀ منابع اسنادي، شامل: كتاب‌ها، مقاله‌ها، گزارش‌هاي هيدرومتري، آمارنامه‌هاي هواسنجي، نقشه‌هاي زمين‌شناسي و خاك‌شناسي و نيز تصاوير ماهواره‌اي شروع و به مستندسازي از طريق مشاهدات ميداني، ختم شده است. همچنين استفاده از محيط نرم‌افزاري GIS با هدفِ تهيۀ نقشه‌هاي موضوعي و نيز كاربستِ مدل‌هاي تيپولوژي اقليم به منظور پهنه‌بندي اقليمي حوضۀ آبي تالاب اله‌آباد مورد نظر و استفاده بوده است. يافته‌هاي پژوهشيِ تحقيق نشان داد كه؛ با كاهش حدود 30 درصدي در بيلان آبِ تالاب، اختلال‌هاي بوم‌شناختي نگران‌كننده‌اي در محدودۀ بلافصل تا محدوده‌هاي مستقيم و غيرمستقيم آن در حال وقوع است. در اين ميان، تبديل شدن محدودۀ بلافصل تالاب اله‌آباد به چشمه و كانون توليد گردوغبار و ريزگرد، مهمترين نابساماني اكولوژيكي پيش‌بيني مي‌شود. اختلالي كه بايد به عنوان يك چالش جدّي و جديدِ هواشناختي براي سكونتگاه‌هاي واقع در كُريدور شهري تهران – قزوين و سكونتگاه‌هاي جنوبي دشت قزوين، از قبيل: اشتهارد و بوئين‌زهرا و روستاهاي پيرامون پيش‌بيني شود.