طراحي و اجراي الگويي براي تعيين نيازمنديهاي سيستم مديريت پسماندهاي پزشكي شهر قشم

Designing and Implementing a Model to Determine the Requirements of Qeshm city Medical Waste Management System

مقدمه: پسماندهاي مراقبت از سلامت (پزشكي)، دسته مهمي از پسماندهاي شهري محسوب مي شوند زيرا عليرغم مقدار اندك، در صورت مديريت نادرست، اثرات سوء بهداشتي فراواني بر جاي مي گذارند. هدف از اين مطالعه، طراحي و اجراي الگويي براي تعيين نيازمنديهاي سيستم مديريت پسماندهاي پزشكي شهر قشم است. مواد و روش ها: اين مطالعه از نوع توصيفي-تحليلي است كه به مدت يك سال در شهر قشم انجام شده است. در اين مطالعه ابتدا اطلاعات ميداني از تعداد مراكز توليد كننده پسماند پزشكي در شهر قشم، و وضعيت فعلي جمع آوري، بيخطرسازي و دفع نهايي اين پسماندها جمع آوري شد. سپس از طريق نمونه برداري و انجام آناليزهاي مورد نياز، مشخصات كمي و كيفي پسماندهاي توليدي در مراكز مختلف توليد كننده پسماند پزشكي در سطح شهر قشم تعيين گرديد. در ادامه، الزامات، تجهيزات، تاسيسات و ماشين آلات مورد نياز براي مديريت پسماندهاي پزشكي شهر قشم تعيين شد. سپس مدلي براي براورد هزينه هاي سيستم مديريت پسماند پزشكي، ارائه و بر اساس آن، تمامي هزينه هاي مترتب بر ذخيره سازي، جمع آوري، حمل، بيخطرسازي و دفع نهايي پسماندها فهرست بندي شد. نتايج و بحث: بر اساس مطالعه حاضر، روزانه 104 كيلوگرم پسماند پزشكي در مطب ها، درمانگاهها و ساير مراكز خصوصي اين شهر توليد مي شود (غير از پسماندهاي توليدي در بيمارستان خانم و چهار پايگاه جامع سلامت) و براي مديريت صحيح اين پسماندها به يك دستگاه اتوكلاو 500 ليتري، يك وانت اتاقدار، يك راننده و يك اپراتور، 100 متر مربع زمين و يك سوله نياز است. همچنين ميزان پسماندهاي پزشكي توليد شده در مطب هاي مامايي، متخصص غيرجراح، متخصص جراح، ارتوپدي، آزمايشگاه، مطب دندانپزشكي و متخصص زنان و زايمان، به ترتيب 1.19، 1.3، 1.97، 2.81، 7.5، 2.75، و 2.56 برابر مطب پزشك عمومي است. همچنين بر اساس آناليزهاي صورت گرفته، حداقل هزينه مديريت هر كيلوگرم از پسماندهاي پزشكي شهر قشم، 491،000 ريال (با دوره بازگشت سه ساله) و 444،722 ريال (با دوره بازگشتت پنج ساله) خواهد بود. از طرفي ديگر بر اساس مدل الگوي ثابت، حداقل مبلغي كه هر مطب بايد ماهيانه پرداخت كند 7،725،706 ريال است. نتيجه گيري: به علت كوچك بودن شهر قشم و اندك بودن تعداد مطب ها و واحدهاي توليد كننده پسماندهاي پزشكي، سرانه هزينه مديريت پسماندهاي پزشكي، بيشتر از شهرهاي بزرگ و پرجمعيت است. لذا شرط موفقيت و تداوم عمليات جمع آوري، بي خطرسازي و دفع نهايي پسماندهاي پزشكي در اين شهر، حمايت سازمان منطقه آزاد قشم از فعاليت شركت هاي سرمايه گذار، از طريق تامين زمين رايگان، اعطاء معافيت هاي مالياتي، و در اختيار گذاشتن سوله مورد نياز، و همچنين تلاش معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي هرمزگان براي ملزم نمودن تمامي مطب ها و واحدهاي توليد كننده پسماند پزشكي با عقد قرارداد با شركت سرمايه گذار معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي هرمزگان است.