نقش رودخانه هاي مرزي در همكاري و همگرايي منطقه اي (مطالعه موردي: هيرمند)

The role of trans-border Rivers in regional cooperation and integration : a (case study Helmand)

آب اگرچه مايه زندگي است، امّا همواره منشأ اختلاف ميان ايران و افغانستان بوده و هست. اگر اختلاف بر سر آب در دوران گذشته در جوامع روستايي يا شهري نمود پيدا مي كرد، اكنون كمبود آن مانعي براي توسعه پايدار و بهانه اي براي رو در رو قرارگرفتن دولت ها شده است. در مناطق خشك و نيمه خشك جهان از جمله خاورميانه، آب يكي از مسائل حياتي به شمار مي رود كه كشورهاي همسايه به طور جدي نيازمند همكاري و توافق در مورد آن هستند. بدون چنين فرآيندي، تداوم صلح امكان پذير نبوده و امنيت منطقه اي با تهديد روبه رو مي شود. آب را به دليل سيال بودن و تحرّك آن، نمي توان صرفاً در سطح ملّي مورد بررسي قرار داد. بنابراين ممكن است بستر يك رودخانه يا درياچه به عنوان مرز حائل ميان دو يا چند كشور به دليل فرسايش يا تغيير مسير رودخانه تغيير نمايد و در نتيجه تعيين دقيق مرز ضروري گردد يا ممكن است بهره برداري از آب متعلق به حوضه آبريز رودخانه بين المللي توسط يك كشور، استفاده كشور ديگر از آب همان رودخانه را در حيطة قلمروي آن كشور به مخاطره بيندازد. با اين وصف، هدف از اين پژوهش بررسي نقش رودخانه مرزي هيرمند درهمگرايي ميان ايران و افغانستان مي باشد. نگارنده با بهره گيري از چارچوب نظري واقع گرايي و با شيوه كتابخانه اي و روش تحليلي – توصيفي به اين نتيجه دست مي يابد كه اقدامات دو كشور در مورد رودخانه هيرمند در روابط ميان دو همسايه موجب واگرايي مي شود.