بررسي و ارزيابي وضعيت اقتصادي روستا و بررسي تاثير آن بر تغييرات محيطي بررسي تاثير عوامل اجتماعي و معيشتي روستائيان بر تغييرات محيطي حوزه گزير استان هرمزگان

Investigating the impact of social and livelihood factors of villagers on environmental changes in Gazir basin of Hormozgan province

فرسايش يا تخريب خاك نه‌تنها موجب كاهش درآمد بلكه باعث افزايش نوسانات درآمدي نيز مي‌شود. اگرچه تخريب زمين يك فرآيند فيزيكي است، اما به‌طور اساسي ريشه محكمي در مسائل اجتماعي-اقتصادي، سياسي و فرهنگي محيطي دارد كه كاربر از آن استفاده مي كند. به منظور بررسي ارتباط بين وضعيت اقتصادي ساكنان حوزه آبخيز و تغييرات محيطي، حوزه آبخيز گزير از توابع شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان با جمعيتي معادل 6334 نفر مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به ماهيت اجتماعي بودن موضوع، در اين مطالعه دو روش مصاحبه و پرسشنامه براي جمع آوري اطلاعات اقتصادي خانوارها مورد استفاده قرار گرفت. كه باتوجه به وضعيت حوزه و نيز يكسان بودن تقريبي عقايد و باورهاي مردم در خصوص مساله خندق و فرسايش، ميزان 5 درصد از كل خانوارهاي مورد پرسش قرار گرفتند. همچنين با بررسي آمار چا هاي موجود در منطقه طي سال هاي 1382 تا 1398 مشخص شد. به منظور اولويتبندي و شناسايي مؤلفه هايي كه بيشترين اهميت را در اقتصاد و معيشت ساكنان داشته اند، از آزمون فريدمن، براي انتخاب مهمترين فاكتورها مؤثر استفاده شد. نتايج نشان داد درصد افزايش تعداد چاه ها در اين بازه زماني حدود70% بوده است و مجموع ميانگين كاهش تخليه چاه هاي سال 1396 برابر با 65/56 درصد است. بازديدهاي صحرايي از حوزه آبخيز گزير و نيز مطالعه و بررسي گزارش ها و پرسشنامه هاي تهيه شده نشان داد كه تغيير الگوي معيشت اقتصادي ساكنان حوزه از زراعت به تجارت بوده كه اين امر با توجه به جوان بودن ميانگين سني جمعيت منطقه و نامناسب بودن وضعيت كشاورزي مردم، تمايل ساكنين به امور كشاورزي كم شده و به سمت بازار كشورهاي حوزه جنوبي خليج فارس كه درآمد بيش تري در ازاء كار راحت تر به همراه دارد، گرديده است كه اين امر رها كردن زمين هاي كشاورزي و واگذاري آن ها را به افراد مسن و ناتوان در فعاليت هاي كشاورزي به دنبال دارد. نتايج آزمون فريدمن نشان داد مهمترين فاكتورهاي مؤثر به ترتيب درآمد پايين، نبود بستر مناسب براي ازدواج جوانان و نبود شغل به-ترتيب با ميانگين رتبه 3/19 ،1/19 و 2/18 مي باشند. از طرفي، ضعف مديريت روستايي و عشايري، مسائل و چالش هاي فرهنگي، قوانين و سياستگذاري ها و فقدان رويكرد حفاظتي در فعاليت هاي عمراني نقش تشديدكننده و مهمتري دارند. اين عوامل تعادل طولاني مدت زيست محيطي را برهم مي زنند و به فرسايش شديد خاك و توليد رسوب منجر مي شوند كه عوارض و خسارت هاي بيشماري در پي دارد.